VisitGZM to ponad 350 obiektów prezentujących różnorodność Metropolii i pokazujących ofertę spędzania czasu wolnego i realizacji zainteresowań.
W Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii znajdziesz różne ciekawe miejsca w zależności od zainteresowań: są tu obiekty kultury (kino, muzyka, teatr, malarstwo i design), tereny rekreacyjne, uprawiana sportu i aktywnej rekreacji, pamiątki – judaika, pamiątki z dalekiej przeszłości jak średniowiecze, ale przede wszystkim ogromne bogactwo poprzemysłowe.
Mapa została podzielona na 6 kategorii: 1) zabytki, architektura współczesna, 2) dziedzictwo przemysłowe, 3) kultura, 4) sport i rekreacja, 5) atrakcje (inne), 6) szlaki kulturowe, a każda z nich na podkategorie (niektóre punkty zaliczane są do dwóch i więcej kategorii, jak np. obiekty ze Szlaku Techniki).
Korzystając z opcji filtrowania można wybrać interesujące podkategorie. Dodatkowe opcje filtrowania dostępne są w bocznym menu.
Przy tworzeniu mapy korzystano z materiałów udostępnionych na oficjalnych strona obiektów i placówek oraz z innych źródeł i materiałów, w tym w głównej mierze z następujących stron internetowych:
- Narodowy Instytut Dziedzictwa
- Szlak Zabytki Techniki Województwa Śląskiego
- Informacja turystyczna województwa śląskiego (śląskie travel)
- ORSIP Śląskie
- Najlepsza Przestrzeń Publiczna Województwa Śląskiego.
Dopełnieniem treści VisitGZM, pokazującym różnorodność oferty czasu wolnego jest GreenGZM z parkami i skwerami GZM. Zachęcamy także do zapoznania się z przewodnikiem po Metropolii przygotowanym z myślą o studentach – Studiuj w GZM – w którym znajdują się m.in. propozycje najważniejszych miejsc do odwiedzenia w GZM.
Pole golfowe Śląskiego Klubu Golfowego w Siemianowicach Śląskich
Golf
Siemianowice Śląskie, ul. Sowia 14
Dolina Trzech Stawów – Katowicki Park Leśny
Spacery i rekreacja
Katowice, ul. Trzech Stawów
Muzeum Śląskie
Muzea
Katowice, ul. T. Dobrowolskiego 1
Osiedle Tysiąclecia
Układy urbanistyczne
Katowice, ul. Zawiszy Czarnego
Osiedle A
Układy urbanistyczne
Tychy, pl. św. Anny, ul. Arkadowa, Wojska Polskiego, gen. Andersa, Asnyka
Śląskie Centrum Wolności i Solidarności oraz Pomnik Dziewięciu z Wujka
Zabytkowe i historyczne
Katowice, ul. Wincentego Pola 38
Hala widowiskowo-sportowa Spodek
Współczesne
Katowice, al. Wojciecha Korfantego 35
Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia (NOSPR)
Współczesne
Katowice, plac Wojciecha Kilara 1
Muzeum Śląskie
Współczesne
Katowice, ul. T. Dobrowolskiego 1
Pomnik poległych górników KWK „Wujek” (Pomnik Dziewięciu z Wujka)
Rzeźby i pomniki
Katowice, ul. Wincentego Pola 38
Hala widowiskowo-sportowa Spodek
Hale widowiskowo-sportowe i stadiony
Katowice, al. Wojciecha Korfantego 35
Strefa Kultury
Współczesne
Katowice, al. Wojciecha Korfantego / pl. Sławika i Antala
Międzynarodowe Centrum Kongresowe (MCK)
Współczesne
Katowice, plac Sławika i Antalla 1
Osiedle Nikiszowiec
Budownictwo patronackie
Katowice, os. Nikiszowiec (ul. św. Anny)
Dolina Bytomki
Spacery i rekreacja
Bytom, ul. Kolonia Zgorzelec
Strefa Kultury
Zrewitalizowane
Katowice, al. Wojciecha Korfantego / pl. Sławika i Antala
Muzeum Śląskie
Zrewitalizowane
Katowice, ul. T. Dobrowolskiego 1
Śląskie Centrum Wolności i Solidarności oraz Pomnik Dziewięciu z Wujka
Zrewitalizowane
Katowice, ul. Wincentego Pola 38
Szkoła Filmowa im. Krzysztofa Kieślowskiego (Wydział Radia i Telewizji UŚ)
Współczesne
Katowice, ul. Świętego Pawła 7A
Centrum Nauki i Edukacji Muzycznej „Symfonia”
Współczesne
Katowice, ul. Zacisze 3
Fabryka Porcelany
Zrewitalizowane
Katowice, ul. Porcelanowa 23
Stary Dworzec
Zrewitalizowane
Katowice, ul. Dworcowa
Galeria Szyb Wilson
Zrewitalizowane
Katowice, ul. Oswobodzenia 1
Browar Mokrskich
Zrewitalizowane
Katowice, ul. ks. bpa Bednorza 2a-6
Szyb Pułaski i zabudowania Kopalni Wieczorek
Szyby kopalniane i wieże ciśnień
Katowice, ul. Szopienicka
Superjednostka
Współczesne
Katowice, al. Wojciecha Korfantego 16-32
Muzeum Hutnictwa Cynku Walcownia
Prezentujące dawny przemysł
Katowice, ul. 11 Listopada 50
Wieża wyciągowa Szybu Warszawa II
Szyby kopalniane i wieże ciśnień
Katowice, ul. T. Dobrowolskiego 1
Wieża ciśnień przy ul. J. Korczaka
Szyby kopalniane i wieże ciśnień
Katowice, ul. J. Korczaka
Szyb Jerzy (Jorg)
Szyby kopalniane i wieże ciśnień
Katowice, ul. Chorzowska 107
Osiedle Giszowiec
Budownictwo patronackie
Katowice, os. Giszowiec
„Kukurydze” na Osiedlu Tysiąclecia
Współczesne
Katowice, ul. Zawiszy Czarnego
Kolonia miejska kopalni „Wujek” (Oheim)
Budownictwo patronackie
Katowice, ul. J. Poniatowskiego, B. Głowackiego, Skalna, Barbary
Dom noclegowy w Katowicach-Kostuchnie (obecnie siedziba Miejskiego Dom Kultury „Południe” )
Budownictwo patronackie
Katowice, ul. T. B. Żeleńskiego 83
Osiedle Gwiazdy (Osiedle Walentego Roździeńskiego)
Współczesne
Katowice, al. W. Roździeńskiego 86, 88, 90, 96, 98, 100
Biurowce .KTW
Współczesne
Katowice, al. Walentego Roździeńskiego 1
Budynki Stalexport – Trzonolinowce
Współczesne
Katowice, ul. A. Mickiewicza 29
Dom pracowniczy kopalni Cleophas (Kleofas)
Budownictwo patronackie
Katowice, ul. Gliwicka 204
Szyb wschodni II dawnej KWK Kleofas
Szyby kopalniane i wieże ciśnień
Katowice, ul. F. Bocheńskiego 66
Dawna huta cynku
Niezrewitalizowane
Katowice, ul. Ks. mjra Karola Woźniaka
Szyb Pułaski i zabudowania Kopalni Wieczorek
Niezrewitalizowane
Katowice, ul. Szopienicka
Osiedle patronackie Warszawskiego Towarzystwa Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych
Budownictwo patronackie
Sosnowiec, ul. Klubowa
Wieża Ciśnień przy ul. Leśnej w Gliwicach
Szyby kopalniane i wieże ciśnień
Gliwice, ul. Leśna
Centrum Informacji Naukowej i Biblioteka Akademicka (CINIBA)
Współczesne
Katowice, ul. Bankowa 11a
Akademia Muzyczna w Katowicach
Zabytkowe i historyczne
Katowice, ul. Zacisze 3
Dawna siedziba Muzeum Śląskiego
Zabytkowe i historyczne
Katowice, ul. Korfantego 3
Sztolnia Czarnego Pstrąga
Zabytkowe i historyczne
Tarnowskie Góry, ul. Szczęść Boże 81
Zabytkowa Kopania Srebra
Zabytkowe i historyczne
Tarnowskie Góry, ul. Repecka
Wieża spadochronowa w Parku Kościuszki
Zabytkowe i historyczne
Katowice, ul. Tadeusza Kościuszki
Gmach Województwa i Sejmu Śląskiego
Modernistyczne
Katowice, ul. Jagiellońska 25
Hala widowiskowo-sportowa Spodek
Hale widowiskowo-sportowe i stadiony
Katowice, al. Wojciecha Korfantego 35
Nowe Gliwice
Zrewitalizowane
Gliwice, ul. Bojkowska 37
Starganiec
Plaże i zbiorniki wodne
Mikołów, ul. Owsiana / Katowice
Ośrodek Rekreacyjno-Wypoczynkowy „Zadole”
Plaże i zbiorniki wodne
Katowice, ul. Wczasowa 8
Skatepark PTG
Skateparki i pumptracki
Katowice, Pomnik Trudu Górniczego, ul. Górnośląska 57
Aeroklub Śląski
Lotnictwo
Katowice, ul. Lotnisko 1
Zagłębiowski Park Sportowy – ArcelorMittal Park
Hale widowiskowo-sportowe i stadiony
Sosnowiec, ul. gen. Mariusza Zaruskiego 2
Wake Zone Stawiki
Sporty wodne
Sosnowiec, ul. Jana III Sobieskiego 49
Stadion Zimowy
Lodowiska
Sosnowiec, ul. Zamkowa 4
Stara Fabryka Drutu
Niezrewitalizowane
Gliwice, ul. Stanisława Dubois 45c
Ścianka Wspinaczkowa Poziom 450
Wspinaczka
Sosnowiec, ul. Narutowicza 51
Muzeum Śląskie
Szlak zabytków techniki
Katowice, ul. T. Dobrowolskiego 1
Osiedle Nikiszowiec
Szlak zabytków techniki
Katowice, os. Nikiszowiec (ul. św. Anny)
Osiedle Giszowiec
Szlak zabytków techniki
Katowice, os. Giszowiec
Muzeum Hutnictwa Cynku Walcownia
Szlak zabytków techniki
Katowice, ul. 11 Listopada 50
Fabryka Porcelany
Szlak zabytków techniki
Katowice, ul. Porcelanowa 23
Radiostacja
Szlak zabytków techniki
Gliwice, ul. Tarnogórska 127-129-131
Galeria Szyb Wilson
Szlak zabytków techniki
Katowice, ul. Oswobodzenia 1
Muzeum Techniki Sanitarnej
Szlak zabytków techniki
Gliwice, ul. Edisona 16
Oddział Odlewnictwa Artystycznego Muzeum w Gliwicach
Szlak zabytków techniki
Gliwice, ul. Bojkowska 37
Sztolnia Królowa Luiza
Szlak zabytków techniki
Zabrze, ul. Wolności 408
Zabytkowy Szyb Maciej
Szlak zabytków techniki
Zabrze, ul. Srebrna 6
Kopalnia Guido
Szlak zabytków techniki
Zabrze, ul. 3 Maja 93
Bajtel Gruba – Park 12 C
Szlak zabytków techniki
Zabrze, ul. Maurycego Mochnackiego 12
Elektrociepłownia Szombierki
Szlak zabytków techniki
Bytom, ul. Kosynierów 30
Górnośląskie Koleje Wąskotorowe
Szlak zabytków techniki
Bytom, ul. Reja 1
Osiedle Ficinus
Szlak zabytków techniki
Ruda Śląska, ul. Kubiny
Centrum Wycieczkowe Tyskich Browarów Książęcych
Szlak zabytków techniki
Tychy, ul. Katowicka 9
Browar Obywatelski (Tichauer)
Zrewitalizowane
Tychy, ul. Browarowa 7
Browar Obywatelski (Tichauer)
Szlak zabytków techniki
Tychy, ul. Browarowa 7
Muzeum Miejskie Sztygarka
Szlak zabytków techniki
Dąbrowa Górnicza, ul. Legionów Polskich 69
Szyb Prezydent, Kompleks Sztygarka
Szlak zabytków techniki
Chorzów, ul. Piotra Skargi 34 a/d
Centralne Muzeum Pożarnictwa
Szlak zabytków techniki
Mysłowice, ul. Stadionowa 7a
Śląski Teatr Lalki i Aktora „Ateneum”
Dla dzieci
Katowice, ul. św. Jana 10
Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia (NOSPR)
Koncerty i spektakle muzyczne
Katowice, plac Wojciecha Kilara 1
Międzynarodowe Centrum Kongresowe (MCK)
Obiekty wielofunkcyjne
Katowice, plac Sławika i Antalla 1
Śląskie Centrum Wolności i Solidarności oraz Pomnik Dziewięciu z Wujka
Muzea
Katowice, ul. Wincentego Pola 38
Muzeum Hutnictwa Cynku Walcownia
Muzea
Katowice, ul. 11 Listopada 50
Muzeum w Sosnowcu (Zespół parkowo-pałacowy Schoena)
Muzea
Sosnowiec, ul. Chemiczna
Filharmonia Śląska
Koncerty i spektakle muzyczne
Katowice, ul. Sokolska 2
Centrum Nauki i Edukacji Muzycznej „Symfonia”
Koncerty i spektakle muzyczne
Katowice, ul. Zacisze 3
Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego
Teatry
Katowice, ul. Rynek 10
Teatr Korez
Teatry
Katowice, plac Sejmu Śląskiego 2
Śląski Teatr Lalki i Aktora „Ateneum”
Teatry
Katowice, ul. św. Jana 10
Bajka Pana Kleksa
Dla dzieci
Katowice, ul. Porcelanowa 23
Kino Światowid
Kina studyjne
Katowice, ul. 3 Maja 7
Kinoteatr Rialto
Kina studyjne
Katowice, ul. św. Jana 24
Kino Kosmos
Kina studyjne
Katowice, ul. Sokolska 66
Galeria ASP Katowice – Rondo Sztuki
Galerie artystyczne
Katowice, Rondo im. gen. Jerzego Ziętka 1
Flyspot
Tunel aerodynamiczny
Katowice, ul. Chorzowska 100
Galeria Szyb Wilson
Galerie artystyczne
Katowice, ul. Oswobodzenia 1
Katowice Miasto Ogrodów – Instytucja Kultury im. Krystyny Bochenek
Obiekty wielofunkcyjne
Katowice, plac Sejmu Śląskiego 2
Park Tradycji Górnictwa i Hutnictwa
Szlak zabytków techniki
Siemianowice Śląskie, ul. Elizy Orzeszkowej 12
Teatr Zagłębia
Teatry
Sosnowiec, ul. Teatralna 4
Drapacz Chmur
Modernistyczne
Katowice, ul. Żwirki i Wigury 15
Sztolnia Czarnego Pstrąga
Szlak zabytków techniki
Tarnowskie Góry, ul. Szczęść Boże 81
Oddział Odlewnictwa Artystycznego Muzeum w Gliwicach
Muzea
Gliwice, ul. Bojkowska 37
Hala widowiskowo-sportowa Arena Gliwice – PreZero Arena Gliwice
Hale widowiskowo-sportowe i stadiony
Gliwice, ul. Akademicka 50
Teatr Miejski w Gliwicach
Teatry
Gliwice, ul. Nowy Świat 55-57
Muzeum Techniki Sanitarnej
Muzea
Gliwice, ul. Edisona 16
Zabytkowa Kopania Srebra
Szlak zabytków techniki
Tarnowskie Góry, ul. Repecka
Trójkąt Trzech Cesarzy
Zabytkowe i historyczne
Sosnowiec, ul. Szlak Dawnego Pogranicza / Mysłowice
Muzeum w Gliwicach – Willa Caro
Muzea
Gliwice, ul. Dolnych Wałów 8a
Dom Pamięci Żydów Górnośląskich
Muzea
Gliwice, ul. Poniatowskiego 14
Kino AMOK
Kina studyjne
Gliwice, ul. Dolnych Wałów 3
Wieże KWK Polska
Szlak zabytków techniki
Świętochłowice, ul. Wojska Polskiego 16
Muzeum Górnictwa Węglowego
Muzea
Zabrze, 3 Maja 19
Dom Muzyki i Tańca
Obiekty wielofunkcyjne
Zabrze, ul. Gen. de Gaulle’a 17
Galeria Sztuki Współczesnej Elektrownia
Szlak zabytków techniki
Czeladź, ul. Dehnelów 45
Centrum wiedzy o węglu Carboneum
Muzea
Zabrze, ul. Jana Zamoyskiego 2
Muzeum Energetyki
Szlak zabytków techniki
Łaziska Górne, ul. Wyzwolenia 30
Muzeum Górnośląskie
Muzea
Bytom, pl. Jana III Sobieskiego 2
Filharmonia Zabrzańska
Koncerty i spektakle muzyczne
Zabrze, Park Hutniczy 7
Muzeum Chleba, Szkoły i Ciekawostek
Szlak zabytków techniki
Radzionków, ul. Zofii Nałkowskiej 5
Teatr Nowy
Teatry
Zabrze, plac Teatralny 1
Stacja Wodociągowa Zawada-Karchowice
Szlak zabytków techniki
Karchowice , ul. Bytomska 6
Kino Roma
Kina studyjne
Zabrze, ul. Padlewskiego 4
Opera Śląska
Koncerty i spektakle muzyczne
Bytom, ul. S. Moniuszki 21
Drewniany kościół pw. św. Walentego w Bieruniu Starym
Szlak architektury drewnianej
Bieruń, ul. Krakowska 39
Muzeum PRL-u
Muzea
Ruda Śląska, ul. Zajęcza 42
Bytomski Teatr Tańca i Ruchu ROZBARK
Teatry
Bytom, ul. Wojciecha Kilara 29
Drewniany kościół pw. św. Wawrzyńca w Bobrownikach
Szlak architektury drewnianej
Bobrowniki, ul. Henryka Sienkiewicza 224
Centrum Wycieczkowe Tyskich Browarów Książęcych
Muzea
Tychy, ul. Katowicka 9
Centrum Wycieczkowe Tyskich Browarów Książęcych
Zrewitalizowane
Tychy, ul. Katowicka 9
Browar Obywatelski (Tichauer)
Muzea
Tychy, ul. Browarowa 7
Muzeum Miejskie Sztygarka
Muzea
Dąbrowa Górnicza, ul. Legionów Polskich 69
Teatr Mały
Teatry
Tychy, ul. ks. kard. Augusta Hlonda 1
Pałac Kultury Zagłębia
Obiekty wielofunkcyjne
Dąbrowa Górnicza, plac Wolności 1
Muzeum Hutnictwa
Muzea
Chorzów, ul. Metalowców 4a
Stadion Śląski
Hale widowiskowo-sportowe i stadiony
Chorzów, ul. Katowicka 10
Park Etnograficzny w Chorzowie
Muzea
Chorzów, ul. Parkowa 25
Centralne Muzeum Pożarnictwa
Muzea
Mysłowice, ul. Stadionowa 7a
Dom Oświatowy Biblioteki Śląskiej
Modernistyczne
Katowice, ul. Francuska 12
Teatr Rozrywki
Teatry
Chorzów, ul. Marii Konopnickiej 1
Teatr Rozrywki
Koncerty i spektakle muzyczne
Chorzów, ul. Marii Konopnickiej 1
Skansen Maszyn Parowych
Muzea
Tarnowskie Góry, ul. Szczęść Boże 79H
Siemianowickie Centrum Kultury Park Tradycji
Obiekty wielofunkcyjne
Siemianowice Śląskie, ul. Elizy Orzeszkowej 12
Muzeum w Tarnowskich Górach
Muzea
Tarnowskie Góry, ul. Rynek 1
Muzeum Zagłębia
Muzea
Będzin, ul. Zamkowa 1
Hala widowiskowo-sportowa Będzin Arena
Hale widowiskowo-sportowe i stadiony
Będzin, ul. Sportowa 20
Teatr Dzieci Zagłębia
Teatry
Będzin, ul. Teatralna 4
Muzeum Powstań Śląskich
Muzea
Świętochłowice, ul. Wiktora Polaka 1
Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich
Muzea
Siemianowice Śląskie, ul. Chopina 6
Hala widowiskowo-sportowa Arena Gliwice – PreZero Arena Gliwice
Hale widowiskowo-sportowe i stadiony
Gliwice, ul. Akademicka 50
Galeria Sztuki Współczesnej Elektrownia
Galerie artystyczne
Czeladź, ul. Dehnelów 45
Skansen kolejowy
Muzea
Pyskowice, ul. Piaskowa 1
Muzeum Energetyki
Muzea
Łaziska Górne, ul. Wyzwolenia 30
Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku
Muzea
Radzionków, św. Wojciecha 118
Muzeum Chleba, Szkoły i Ciekawostek
Muzea
Radzionków, ul. Zofii Nałkowskiej 5
Drewniany kościół pw. św. Mikołaja w Mikołowie
Szlak architektury drewnianej
Mikołów, ul. Gliwicka 354
Muzeum „Zamek w Chudowie”
Muzea
Chudów, ul. Podzamcze 6
Drewniany kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Mikołowie
Szlak architektury drewnianej
Mikołów, ul. Staromiejska 95
Oddział Odlewnictwa Artystycznego Muzeum w Gliwicach
Prezentujące dawny przemysł
Gliwice, ul. Bojkowska 37
Marina Gliwice
Sporty wodne
Gliwice, ul. Portowa 28
Drewniany kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Szlak architektury drewnianej
Sałsza, ul. Kościelna 78
Lofty w starym spichlerzu
Zrewitalizowane
Gliwice, ul. Zygmunta Starego 24A
Drewniany kościół pw. Narodzenia św. J. Chrzciciela i Matki Bożej Częstochowskiej w Poniszowicach
Szlak architektury drewnianej
Poniszowice, ul. Parkowa 5
Muzeum Techniki Sanitarnej
Infrastruktura wodna i kolejowa
Gliwice, ul. Edisona 16
Lodowisko „Tafla”
Lodowiska
Gliwice, ul. Akademicka 29
Sztolnia Królowa Luiza
Prezentujące dawny przemysł
Zabrze, ul. Wolności 408
Kopalnia Guido
Prezentujące dawny przemysł
Zabrze, ul. 3 Maja 93
Zabytkowy Szyb Maciej
Szyby kopalniane i wieże ciśnień
Zabrze, ul. Srebrna 6
Wieża ciśnień z centrum wiedzy o węglu Carboneum
Szyby kopalniane i wieże ciśnień
Zabrze, ul. Jana Zamoyskiego 2
Kościół garnizonowy św. Kazimierza
Modernistyczne
Katowice, ul. Mikołaja Kopernika 10
Drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła w Katowicach
Szlak architektury drewnianej
Katowice, ul. Kościuszki 112
Łaźnia łańcuszkowa kopalni królowa Luiza i Park 12c
Prezentujące dawny przemysł
Zabrze, ul. Wolności 410
Kolonia robotnicza Borsigwerk (osiedle Borsiga)
Budownictwo patronackie
Zabrze, ul. Stefana Okrzei, św. Wojciecha
Osiedle robotnicze Ballestrema
Budownictwo patronackie
Zabrze, ul. Szafarczyka, Nowowiejskiego, Andersa
Osiedle robotnicze Kolonia B
Budownictwo patronackie
Zabrze, ul. Lompy, Wiejska, Bogusławskiego, Wróblewskiego
Osiedle robotnicze Donnersmarca „Zandka”
Budownictwo patronackie
Zabrze, os. Zdanka (ul. Cmentarna)
Dom Stalowy
Budownictwo patronackie
Zabrze, ul. Cmentarna 7
Elektrociepłownia Szombierki
Niezrewitalizowane
Bytom, ul. Kosynierów 30
Budynek siłowni huty Bobrek
Niezrewitalizowane
Bytom, ul. Konstytucji 61
Zabytkowa kopalnia Rozbark i Szyb Bończyk
Zrewitalizowane
Bytom, ul. Chorzowska 12
Szyb Krystyna
Szyby kopalniane i wieże ciśnień
Bytom, ul. Zabrzańska 7
Wieża ciśnień w Bytomiu
Szyby kopalniane i wieże ciśnień
Bytom, ul. Oświęcimska 27/29
Kolonie robotnicze Bobrek I, II i III (tzw. Nowa Kolonia Robotnicza)
Budownictwo patronackie
Bytom, ul. Czajkowskiego, Olszewskiego, Jachymczyka, Stelmacha, Żwirowa
Drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła w Księżym Lesie
Szlak architektury drewnianej
Księży Las, ul. Wiejska 2
Kolonia Zgorzelec
Budownictwo patronackie
Bytom, ul. Kolonia Zgorzelec 13
Bolko Loft
Zrewitalizowane
Bytom, ul. Kruszcowa 4a
Górnośląskie Koleje Wąskotorowe
Infrastruktura wodna i kolejowa
Bytom, ul. Reja 1
Stacja Biblioteka
Zrewitalizowane
Ruda Śląska, ul. Dworcowa 33
Wielki piec hutniczy w Nowym Bytomiu
Niezrewitalizowane
Ruda Śląska, ul. Niedurnego 79
Dom towarowy Kaufhaus
Zrewitalizowane
Ruda Śląska, ul. Piotra Niedurnego 99
Zrewitalizowana pocynkowa hałda w Rudzie Śląskiej
Zrewitalizowane
Ruda Śląska, ul. 1 Maja
Teren po koksowni Orzegów
Zrewitalizowane
Ruda Śląska, ul. Kard. Augusta Hlonda 52
Drewniany kościół pw. św. Jadwigi
Szlak architektury drewnianej
Zabrze, ul. Wolności 504
Szyb Mikołaj
Szyby kopalniane i wieże ciśnień
Ruda Śląska, ul. Szyb Walenty
Drewniany kościół ewangelicki
Szlak architektury drewnianej
Zabrze, ul. Brygadzistów 14
Osiedle robotnicze z domem towarowym Kaufhaus
Budownictwo patronackie
Ruda Śląska, ul. Niedurnego
Drewniany kościół pw. św. Bartłomieja
Szlak architektury drewnianej
Sośnicowice, ul. Kościelna 1
Osiedle Ficinus
Budownictwo patronackie
Ruda Śląska, ul. Kubiny
Drewniany kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Sierakowicach
Szlak architektury drewnianej
Sierakowice, ul. Wiejska 2
Osiedle robotnicze przy ul.: Wieniawskiego, Wolności, Staszica i Kościelnej
Budownictwo patronackie
Ruda Śląska, ul. Wieniawskiego, Wolności, Staszica i Kościelna
Kolonia Carl Emanuel (tzw. Karmańskie)
Budownictwo patronackie
Ruda Śląska, ul. Raciborska, Zabrzańska, Wolności
Szyb Andrzej
Szyby kopalniane i wieże ciśnień
Ruda Śląska, ul. Obrońców Westerplatte, ul. Odrodzenia
Szyb Franciszek
Szyby kopalniane i wieże ciśnień
Ruda Śląska, ul. Konopnickiej 18
Fabryka Pełna Życia
Zrewitalizowane
Dąbrowa Górnicza, ul. T. Kościuszki 3/101
Muzeum Hutnictwa
Prezentujące dawny przemysł
Chorzów, ul. Metalowców 4a
Szyb Prezydent, Kompleks Sztygarka
Zrewitalizowane
Chorzów, ul. Piotra Skargi 34 a/d
Lofty Kościuszko
Zrewitalizowane
Chorzów, ul. Metalowców 13
Drewniany kościół pw. św. Trójcy w Rachowicach
Szlak architektury drewnianej
Rachowice, ul. Rachowicka 5/1
Kolonia robotnicza przy ul. Kalidego
Budownictwo patronackie
Chorzów, ul. Kalidego
Zabudowa Chorzowa Batory
Budownictwo patronackie
Chorzów, ul. Batorego, Karłowicza, Szczepańska
Drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła w Rudzińcu
Szlak architektury drewnianej
Rudziniec, ul. Lipowa 52
Szyb Elżbieta
Szyby kopalniane i wieże ciśnień
Chorzów, ul. Siemianowicka 64
Powstańcza strefa pamięci na terenie kopalni Mysłowice
Zrewitalizowane
Mysłowice, ul. Bytomska 24
Drewniany kościół pw. Wszystkich Świętych w Bojszowach
Szlak architektury drewnianej
Bojszów, ul. Kościelna 2
Park Tradycji Górnictwa i Hutnictwa
Zrewitalizowane
Siemianowice Śląskie, ul. Elizy Orzeszkowej 12
Kolonia robotnicza Grabie
Budownictwo patronackie
Siemianowice Śląskie, ul. Hutnicza, a także w rejonie ulic: Szkolnej, M. Kasprzaka, Jedności i Trafalczyka
Pływalnia Miejska w Siemianowicach Śląskich (pot. Badyhala)
Zrewitalizowane
Siemianowice Śląskie, ul. Śniadeckiego 11
Zabytkowa Kopania Srebra
Prezentujące dawny przemysł
Tarnowskie Góry, ul. Repecka
Sztolnia Czarnego Pstrąga
Prezentujące dawny przemysł
Tarnowskie Góry, ul. Szczęść Boże 81
Skansen Maszyn Parowych (część Zabytkowej Kopalni Srebra)
Infrastruktura wodna i kolejowa
Tarnowskie Góry, ul. Szczęść Boże 79H
Nitowana Wieża Ciśnień w Grodźcu
Szyby kopalniane i wieże ciśnień
Będzin, ul. Willowa
Ruiny cementowni „Saturn”
Niezrewitalizowane
Będzin, ul. Barlickiego
Wieże KWK Polska
Zrewitalizowane
Świętochłowice, ul. Wojska Polskiego 16
Osiedle – III Kolonia Robotnicza
Budownictwo patronackie
Knurów, ul. Dworcowa, Mickiewicza, Damrota, Janty, Kopernika, Kościuszki, Miarki, Poniatowskiego, Sienkiewicza, Ogrodowej i Słoniny
Galeria Sztuki Współczesnej Elektrownia
Zrewitalizowane
Czeladź, ul. Dehnelów 45
Osiedle Piaski
Budownictwo patronackie
Czeladź, ul. Francuska 13/5
Muzeum Energetyki
Prezentujące dawny przemysł
Łaziska Górne, ul. Wyzwolenia 30
Drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła w Żernicy
Szlak architektury drewnianej
Żernica, ul. Leopolda Miki 3
Śluza Dzierżno – Kanał Gliwicki
Infrastruktura wodna i kolejowa
Pyskowice, ul. Śluza
Skansen kolejowy
Infrastruktura wodna i kolejowa
Pyskowice, ul. Piaskowa 1
Drewniany kościół pw. św. Mikołaja w Wilczy
Szlak architektury drewnianej
Wilcza, ul. Karola Miarki 133
Stacja Wodociągowa Zawada-Karchowice
Infrastruktura wodna i kolejowa
Karchowice , ul. Bytomska 6
Drewniany kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gliwicach
Szlak architektury drewnianej
Gliwice, ul. Kozielska 29
Robotnicze osiedle Hugona i planty
Budownictwo patronackie
Radzionków, ul. Kużaja
Robotnicze osiedle Hugona i planty
Zrewitalizowane
Radzionków, ul. Kużaja
Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku
Zrewitalizowane
Radzionków, św. Wojciecha 118
Śluza Rudziniec – Kanał Gliwicki
Infrastruktura wodna i kolejowa
Rudziniec, ul. Dębowa 1
Drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła w Katowicach
Świątynie
Katowice, ul. Kościuszki 112
Archikatedra Chrystusa Króla
Świątynie
Katowice, ul. Plebiscytowa 49A
Kościół św. apostołów Piotra i Pawła
Świątynie
Katowice, ul. Mikołowska 32
Kościół Rzymskokatolicki p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP w Katowicach (Kościół Mariacki)
Świątynie
Katowice, plac ks. Emila Szramka 1
Kościół Zmartwychwstania Pańskiego (Parafia Ewangelicko-Augsburska)
Świątynie
Katowice, ul. Warszawska 18
Kościół Matki Kościoła Niepokalanej Jutrzenki Wolności
Świątynie
Katowice, ul. Gawronów 20
Osiedle B
Układy urbanistyczne
Tychy, pl. Baczyńskiego, ulice Brzozowa, Bohaterów Warszawy, Batorego, Braterska, Biblioteczna, Bocheńskiego, Budowlanych
Cmentarz żydowski w Katowicach
Kultura żydowska
Katowice, ul. Kozielska 16
Pomnik Powstańców Śląskich
Rzeźby i pomniki
Katowice, al. Wojciecha Korfantego
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego i Matki Bożej Uzdrowienia Chorych
Świątynie
Katowice, ul. Mieszka I 6
Kościół garnizonowy św. Kazimierza
Świątynie
Katowice, ul. Mikołaja Kopernika 10
Drewniany kościół pw. św. Jerzego w Gliwicach-Ostropie
Szlak architektury drewnianej
Gliwice, ul. Piekarska 13
Radiostacja
Zabytkowe i historyczne
Gliwice, ul. Tarnogórska 127-129-131
Zespół parkowo-pałacowy Schoena
Wille, pałace, założenia
Sosnowiec, ul. Chemiczna
Zamek Sielecki
Wille, pałace, założenia
Sosnowiec, ul. Zamkowa 2
Pałac Dietla
Wille, pałace, założenia
Sosnowiec, ul. Żeromskiego 2a
Dwór Mieroszewskich
Wille, pałace, założenia
Sosnowiec, ul. Dworska / ul. Szpitalna 1
Bazylika Katedralna Wniebowzięcia NMP
Świątynie
Sosnowiec, ul. Kościelna 1
Cerkiew prawosławna pw. Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii
Świątynie
Sosnowiec, ul. Jana Kilińskiego 39
Kościół im. św. Jana (kościół parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Sosnowcu)
Świątynie
Sosnowiec, ul. S. Żeromskiego 4
Cmentarz żydowski w Sosnowcu
Kultura żydowska
Sosnowiec, ul. Pastewna
Muzeum w Gliwicach – Willa Caro
Zabytkowe i historyczne
Gliwice, ul. Dolnych Wałów 8a
Ruiny Teatru Victoria
Zabytkowe i historyczne
Gliwice, al. Przyjaźni 18
Budynek dawnej Poczty Głównej
Zabytkowe i historyczne
Gliwice, ul. Dolnych Wałów 8
Zamek Piastowski
Średniowieczne i renesansowe
Gliwice, ul. Pod Murami 2
Muzeum Górnośląskie
Zabytkowe i historyczne
Bytom, pl. Jana III Sobieskiego 2
Kościół Obrządku Ormiańskiego św. Trójcy
Świątynie
Gliwice, ul. Mikołowska 8
Katedra św. Piotra i Pawła
Świątynie
Gliwice, ul. Jana Pawła II 5
Dom Tekstylny Weichmanna
Modernistyczne
Gliwice, ul. Zwycięstwa 37
Dawne Liceum im. Eichendorffa
Modernistyczne
Gliwice, ul. Konarskiego 18
Stary cmentarz żydowski Na Piasku w Gliwicach
Kultura żydowska
Gliwice, ul. Na Piasku 9
Nowy cmentarz żydowski w Gliwicach
Kultura żydowska
Gliwice, ul. Poniatowskiego 23
Dom Pamięci Żydów Górnośląskich
Kultura żydowska
Gliwice, ul. Poniatowskiego 14
Hotel „Admiralspalast” w Zabrzu
Modernistyczne
Zabrze, ul. Wolności 305
Kościół św. Józefa w Zabrzu
Świątynie
Zabrze, ul. Roosevelta 102
Cmentarz żydowski w Zabrzu
Kultura żydowska
Zabrze, ul. Cmentarna 15
Muzeum Miejskie Sztygarka
Zabytkowe i historyczne
Dąbrowa Górnicza, ul. Legionów Polskich 69
Pałac Tiele-Wincklerów w Miechowicach
Wille, pałace, założenia
Bytom, ul. Dzierżonia 30
Budynek kina Gloria
Modernistyczne
Bytom, ul. Szymanowskiego 2
Kościół p.w. św. Pawła w Rudzie Śląskiej
Świątynie
Ruda Śląska, plac Jana Pawła II 5
Stary cmentarz żydowski w Bytomiu
Kultura żydowska
Bytom, ul. Piastów Bytomskich 3
Nowy cmentarz żydowski w Bytomiu
Kultura żydowska
Bytom, ul. Piekarska 56
Zegar słoneczny w Nowym Bytomiu
Rzeźby i pomniki
Ruda Śląska, ul. Niedurnego 30
Schrony bojowe w Rudzie Śląskiej
Militarne
Ruda Śląska, ul. K. Goduli 41
Brama Słońca
Współczesne
Tychy, ul. R. Dmowskiego 31-33
Osiedle Nad Jamną
Układy urbanistyczne
Mikołów, ul. Ludwika Waryńskiego 22-40
Kościół Ducha Świętego w Tychach-Żwakowie
Świątynie
Tychy, ul. Myśliwska 43
Kościół św. Franciszka z Asyżu i św. Klary w Tychach (Mały Asyż)
Świątynie
Tychy, ul. Paprocańska 90
Pomnik Walki i Pracy – „Żyrafa”
Rzeźby i pomniki
Tychy, ul. Edukacji
Pałac Kultury Zagłębia
Współczesne
Dąbrowa Górnicza, plac Wolności 1
Poczta Główna
Zabytkowe i historyczne
Chorzów, ul. Pocztowa 1
Bazylika pw. Matki Boskiej Anielskiej
Świątynie
Dąbrowa Górnicza, ul. Królowej Jadwigi 17
Podziemia Będzińskie i Wzgórze Zamkowe
Zabytkowe i historyczne
Będzin, ul. Górna
Budynek Komunalnej Kasy Oszczędności
Modernistyczne
Chorzów, ul. Zjednoczenia 1
Żyrafa w Parku Śląskim
Rzeźby i pomniki
Chorzów, aleja Żyrafy
Schron bojowy przy ul. Katowickiej
Militarne
Chorzów, ul. Katowicka 168
Pałac Rheinbabenów
Wille, pałace, założenia
Siemianowice Śląskie, ul. Oświęcimska 1
Osiedle im. Juliana Tuwima, Osiedle Tuwim
Układy urbanistyczne
Siemianowice Śląskie, rejon ul. Zielonej
Pałac Donnersmarcków (zwany Mieroszewskich)
Wille, pałace, założenia
Siemianowice Śląskie, ul. Fryderyka Chopina 10
Willa Fitznera
Wille, pałace, założenia
Siemianowice Śląskie, ul. Fitznerów 3
Ratusz w Siemianowicach Śląskich
Zabytkowe i historyczne
Siemianowice Śląskie, ul. Jana Pawła II 10
Osiedle Nowy Świat
Układy urbanistyczne
Siemianowice Śląskie, rejon ulic: Michałkowickiej, H. Kołłątaja, F. Deji oraz Żwirki i Wigury
Zespół pałacowo-parkowy w Rybnej
Wille, pałace, założenia
Tarnowskie Góry, ul. Powstańców Warszawskich 90
Zamek w Tarnowicach Starych
Wille, pałace, założenia
Tarnowskie Góry, ul. Pyskowicka 39
Pałac w Nakle Śląskim
Wille, pałace, założenia
Nakło Śląskie, ul. Parkowa 1
Zamek obronny w Będzinie
Średniowieczne i renesansowe
Będzin, ul. Zamkowa 1
Kopiec Wyzwolenia
Zabytkowe i historyczne
Piekary Śląskie, ul. Do Kopca Wyzwolenia 2
Pałac Mieroszewskich
Wille, pałace, założenia
Będzin, ul. Gzichowska 15
Dom Modlitwy „Mizrachi”
Kultura żydowska
Będzin, ul. Ignacego Potockiego 3
Nowy cmentarz żydowski w Będzinie
Kultura żydowska
Będzin, ul. Podzamcze 8
Muzeum Powstań Śląskich
Zabytkowe i historyczne
Świętochłowice, ul. Wiktora Polaka 1
Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich
Świątynie
Piekary Śląskie, ul. Ks. Ficka 7
Fortyfikacje OW „Śląsk”
Militarne
Piekary Śląskie, ul. Długosza 84
Teren obozu koncentracyjnego na „Zgodzie”
Zabytkowe i historyczne
Świętochłowice, ul. Wojska Polskiego 121
Cmentarz żydowski w Mikołowie
Kultura żydowska
Mikołów, ul. Stara Droga
Pałac Kawalera w Parku w Świerklańcu (Zespół Pałacowo-Parkowy)
Wille, pałace, założenia
Świerklaniec, ul. Parkowa 30
Pałac w Szałszy
Wille, pałace, założenia
Szałsza, ul. Ziemiecicka 6
Pałac w Sośnicowicach
Wille, pałace, założenia
Sośnicowice, ul. Kozielska 1
Zespół pałacowo-parkowy w Przyszowicach
Wille, pałace, założenia
Przyszowice, ul. Parkowa 11
Zespół pałacyku myśliwskiego w Promnicach
Wille, pałace, założenia
Promnice, al. Książęca
Zespół pałacowo-parkowy w Pławniowicach
Wille, pałace, założenia
Pławniowice, ul. Gliwicka 46
Dom Kawalera w Pławniowicach
Wille, pałace, założenia
Pławniowice, ul. Gliwicka 50
Pałac w Kamieńcu
Wille, pałace, założenia
Kamieniec, ul. Polna 2
Pałac Saturna (Termy Rzymskie)
Wille, pałace, założenia
Czeladź, ul. Dehnelów 2
Cmentarz żydowski w Czeladzi
Kultura żydowska
Czeladź, ul. Będzińska 68
Cmentarz żydowski w Bieruniu Starym
Kultura żydowska
Bieruń, ul. św. Wita
Cmentarz żydowski w Pyskowicach
Kultura żydowska
Pyskowice, ul. Zaolszany 12
Kościół św. Klemensa
Świątynie
Lędziny, ul. Zabytkowa
Schrony bojowe Pozycji Górnośląskiej
Militarne
Zbrosławice, ul. Pogodna 1
Kościół i mauzoleum Donnersmarcków w Świerklańcu
Świątynie
Świerklaniec, ul. Parkowa 30
Drewniana karczma
Średniowieczne i renesansowe
Sławków, ul. Rynek 2
Ruiny zamku
Średniowieczne i renesansowe
Siewierz, ul. Tadeusza Kościuszki 5
Zamek Chudów
Średniowieczne i renesansowe
Chudów, ul. Podzamcze 6
Schron bojowy nr 52 „Wesoła”
Militarne
Dobieszowice, ul. Wesoła
Schron bojowy „Sowiniec” w Gostyni
Militarne
Gostyń, ul. Tęczowa
Kościół św. Barbary
Świątynie
Ożarowice, ul. Tarnogórska 35A
Dawna synagoga
Kultura żydowska
Sławków, ul. Biskupia 10
Ruiny zamku biskupów krakowskich
Średniowieczne i renesansowe
Sławków, ul. Staropocztowa
Kościółek św. Marka w Sławkowie
Świątynie
Sławków, ul. Świętojańska 33
Palmiarnia Miejska
Palmiarnia i ogrody botaniczne
Gliwice, ul. Aleksandra Fredry 6
Minizoo w parku im. Jacka Kuronia
Zoo i minizoo
Sosnowiec, ul. Armii Krajowej
Ogród Botaniczno-Zoologiczny Egzotarium
Palmiarnia i ogrody botaniczne
Sosnowiec, ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 116
Bajtel Gruba – Park 12 C
Dla dzieci
Zabrze, ul. Maurycego Mochnackiego 12
Miejski Ogród Botaniczny
Palmiarnia i ogrody botaniczne
Zabrze, ul. Piłsudskiego 60
Planetarium – Śląski Park Nauki
Planetarium
Chorzów, al. Planetarium 4
Śląski Ogród Zoologiczny
Zoo i minizoo
Chorzów, Promenada Gen. Jerzego Ziętka 7
Kolej linowa „Elka”
Kolej linowa
Chorzów, Promenada Gen Ziętka 2
Legendia – Śląskie Wesołe Miasteczko w Chorzowie
Park rozrywki
Chorzów, Aleja Atrakcji 1
Teatr Dzieci Zagłębia
Dla dzieci
Będzin, ul. Teatralna 4
Drewniany spichlerz plebański w Przyszowicach
Szlak architektury drewnianej
Przyszowice, ul. Powstańców Śląskich 1
Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie
Palmiarnia i ogrody botaniczne
Mikołów, ul. Sosnowa 5
Kąpielisko Leśne
Plaże i zbiorniki wodne
Gliwice, ul. Toszecka 137
Ośrodek Wypoczynkowy Czechowice
Plaże i zbiorniki wodne
Gliwice, ul. Ziemięcicka 62
Aeroklub Gliwicki
Lotnictwo
Gliwice, ul. Toruńska (lotnisko)
Kąpielisko Leśne
Plaże i zbiorniki wodne
Zabrze, ul. Srebrna 10
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Żabie Doły
Spacery i rekreacja
Bytom, Chorzów, ul. Kosynierów
Teren po koksowni Orzegów
Spacery i rekreacja
Ruda Śląska, ul. Kard. Augusta Hlonda 52
Centrum Sportów Wspinaczkowych i Siłowych Skarpa Bytom
Wspinaczka
Bytom, ul. Wojciecha Kilara 33
Armada Golf Club
Golf
Bytom, ul. Golfowa 3
AQUADROM – Park Wodny
Parki wodne
Ruda Śląska, ul. Kłodnicka 95
Park Kulturowy „Hałda Popłuczkowa”
Spacery i rekreacja
Tarnowskie Góry, ul. Długa / ul. Mała
Paprocany
Plaże i zbiorniki wodne
Tychy, ul. Parkowa
Ośrodek Sportów Wodnych „MARINA” Paprocany – Przystań kajakowa
Sporty wodne
Tychy, ul. Parkowa 1
Park Wodny
Parki wodne
Tychy, ul. Sikorskiego 20
Stadion Zimowy
Lodowiska
Tychy, al. Marszałka Piłsudskiego 12
Pustynia Błędowska
Spacery i rekreacja
Dąbrowa Górnicza
Pogoria I – IV
Plaże i zbiorniki wodne
Dąbrowa Górnicza, ul. Żeglarska
Park Śląski
Spacery i rekreacja
Chorzów, ul. Różana 2
Nemo Wodny Park
Parki wodne
Dąbrowa Górnicza, Aleja Róż 1
Jacht Klub Pogoria III
Sporty wodne
Dąbrowa Górnicza, ul. Zakładowa
Skatepark
Skateparki i pumptracki
Dąbrowa Górnicza, ul. Letnia (Park Zielona)
Stadion Śląski
Hale widowiskowo-sportowe i stadiony
Chorzów, ul. Katowicka 10
Bażantarnia w Siemianowicach Śląskich
Spacery i rekreacja
Siemianowice Śląskie, al. Spacerowa
Słupna Park
Plaże i zbiorniki wodne
Mysłowice, ul. Stadionowa 13
Park Wodny
Parki wodne
Tarnowskie Góry, ul. Obwodnica 8
Paciorkowce – hałdy
Spacery i rekreacja
Bieruń, ul. Wawelska
Centrum Edukacji Ekologicznej w Górze Siewierskiej
Spacery i rekreacja
ul. Złota 1, Góra Siewierska
Wieże KWK Polska
Spacery i rekreacja
Świętochłowice, ul. Wojska Polskiego 16
Ośrodek sportu i rekreacji Skałka
Sporty wodne
Świętochłowice, ul. Bytomska 40
Hala widowiskowo-sportowa Będzin Arena
Hale widowiskowo-sportowe i stadiony
Będzin, ul. Sportowa 20
Dzierżno Małe
Plaże i zbiorniki wodne
Pyskowice, ul. Na Grobli
Pumptrack
Skateparki i pumptracki
Będzin, ul. Powstańców Śląskich 1
Śląski Klub Golfowy
Golf
Radzionków, ul. Sowia 14
Kozłowa Góra (Zbiornik Świerklaniec)
Plaże i zbiorniki wodne
Świerklaniec, ul. Leśna
Zalew Nakło-Chechło
Plaże i zbiorniki wodne
Nakło Śląskie, ul. Rekreacyjna 272
Zbiornik Przeczyce
Plaże i zbiorniki wodne
Przeczyce, ul. Słoneczna
Dziećkowice
Plaże i zbiorniki wodne
Imielin, ul. Maratońska / Chełm Śląski ul. Gamrot
Zalew Rogoźnik
Plaże i zbiorniki wodne
Rogoźnik, ul. Parkowa
Dzierżno Duże
Plaże i zbiorniki wodne
Rzeczyce, ul. Piaskowa
Pławniowice
Plaże i zbiorniki wodne
Niewiesze, ul. Plażowa
Szyb Prezydent, Kompleks Sztygarka
Szyby kopalniane i wieże ciśnień
Chorzów, ul. Piotra Skargi 34 a/d
Drewniany kościół pw. św. Wawrzyńca w Chorzowie
Szlak architektury drewnianej
Chorzów, ul. Marii Konopnickiej 29
Śląski Ogród Botaniczny w Radzionkowie
Palmiarnia i ogrody botaniczne
Radzionków, ul. Księżogórska 90a
Pole golfowe mieści się w Siemianowicach Śląskich, w sercu Aglomeracji Śląskiej, co czyni je wyjątkowym na skalę ogólnopolską. Prosto z industrialnych krajobrazów przenosimy się w bezkresne zielone przestrzenie. Tu w kilka chwil można złapać oddech – aktywnie spędzić czas na świeżym powietrzu, zrelaksować się i zjeść pyszny posiłek w przyklubowej restauracji.
Pole Śląskiego Klubu Golfowego jest pełnowymiarowym, mistrzowskim 18-dołkowym polem par 72. Organizowane są tutaj turnieje na najwyższym poziomie – zarówno amatorskie, jak i profesjonalne. Zachęcamy do skorzystania z naszego sportowego know-how. Pole wyposażone jest oczywiście również w driving range, gdzie można nauczyć się podstaw gry, jak i pracować nad techniką. Z przyjemnością udostępnimy go Państwu na potrzeby szkoleń czy imprez firmowych.
Siedziba muzeum powstała w 2015 r. na terenie nieczynnej kopalni węgla kamiennego Katowice (dawniej Ferdynand). Obiekt stanowi część Strefy Kultury Miasta Katowice (w sąsiedztwie znajdują się inne ikony Katowic: Spodek, NOSPR, MCK).
Koncepcja architektoniczna nawiązuje do przemysłowej historii Śląska i pierwotnej funkcji terenu, na którym stoi – dlatego większa część obiektu znajduje się pod ziemią, a na powierzchni są tylko przeszklone bryły i odrestaurowanie obiekty zabytkowe (głównie z XIX w.). Atrakcją jest wieża wyciągowa szybu Warszawa II o wysokości 40 m, do której dobudowano panoramiczną windę, pozwalającą zwiedzającym dotrzeć do górnej platformy, skąd rozciąga się widok na całe miasto. Budynek był licznie nagradzany.
Muzeum Śląskie zostało powołane uchwałą Sejmu Śląskiego w 1929 i działało do wybuchu II wojny światowej. Pierwszą stałą siedzibę wzniesiono w 1939 r. Był to jeden z najnowocześniejszych obiektów wystawienniczych w Europie w stylu modernistycznym. Niestety nigdy nie zafunkcjonował – tuż po wybuchu II wojny światowej został rozebrany przez Niemców (eksponaty udało się ocalić przechowując w magazynach Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, choć w wyniku walk frontowych, zarządu radzieckiego komisarza wojennego i szabrowników część zbiorów zniszczeniu i rozproszeniu).
Przez 33 lata siedziba Muzeum mieściła się w dawnym Grand Hotelu na Rynku w Katowicach (zbudowanym w 1984 r., wg projektu architekta Ignatza Gruenfelda).
Nagroda Grand Prix w 2014 r. Stowarzyszenia Architektów RP w konkursie Architektura Roku oraz nagroda Grand Prix Marszałka Województwa Śląskiego w 2015 r. w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Publiczną.
Wyróżnienie Marszałka Województwa Śląskiego w 2018 r. w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Publiczną („Rewitalizacja zabytkowych budynków Łaźni Głównej i Stolarni wraz z przyległym terenem dawnej kopalni Katowice i budową niezbędnej infrastruktury na potrzeby Muzeum Śląskiego w Katowicach”).
Obiekt znajduje się na Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Osiedle mieszkaniowe, z początku lat 60. XX w. (Osiedle Górne na początku lat. 80. XX w.), wg projektu znanych polskich architektów: Henryka Buszkę, Aleksandra Frantę, Mariana Dziewońskiego i Tadeusza Szewczyka (z Wojewódzkiej Pracowni Projektów Budownictwa Ogólnego w Katowicach). Zostało zaprojektowane jako „miasto w mieście”, tj. zabudowa mieszkaniowa uzupełniona licznymi usługami publicznymi (2 szkoły podstawowe, 4 przedszkola, żłobek, Dom Studenta, pawilony handlowe). Nazwa nawiązuje do obchodzonego tysiąclecia Państwa Polskiego (966 r.).
Zakładano budowę mieszkań na ok. 20 – 30 tys. ludzi na terenie stanowiącym pola uprawne, pozostałości po zabudowie gospodarczej majątku ziemskiego i domy biednych mieszkańców miasta. Projekt osiedla wybrano w konkursie, spośród 3. prac; warunkiem konkursowym, postawionym przez ówczesnego wojewodę Jerzego Ziętka, było zastosowanie wzorcowych rozwiązań ekonomicznych, technicznych i przestrzennych w osiedlu.
Osiedle położone w dzielnicy Śródmieście w Tychach. Wybudowane w latach 1951 – 1956, jest przykładem architektury i urbanistyki socrealistycznej. Osiedle położone na powierzchni 18 ha, przeznaczone dla 6100 osób.
Osiedle A było pierwsza częścią projektowanego Nowego Miasta Tychy.
Projektant zaproponował założenie o układzie niemalże symetrycznym, wpisane w plan wydłużonego prostokąta i przecięte dwiema prostopadłymi osiami kompozycyjnymi. Krótsza, a zarazem główna oś stanowi plac św. Anny, który ogniskuje układ funkcjonalny osiedla. W jego obrębie znajdują się lokale usługowe i dawny dom kultury.
Muzeum utworzone w zabytkowym budynku należącym do kopalni Wujek, liczącym ponad 100 lat, gdzie przed II wojną światową napełniano karbidem lampy górnicze, a potem był magazynem odzieży roboczej. Muzeum, to jednak coś więcej niż ekspozycja, to świadek historii, czyli miejsce autentycznych tragicznych wydarzeń grudniowych (16 grudnia 1981 r.), kiedy z rampy budynku padły śmiertelne strzały w kierunku 9. górników z Kopalni Wujek; tworzy to doniosłą atmosferę. Niewątpliwym walorem placówki jest możliwość umówienia się na zwiedzanie ze świadkami tamtych wydarzeń.
To wspólna instytucja kultury Województwa Śląskiego i Miasta Katowice.
Nowa wystawa główna została otwarta w 40. rocznicę pacyfikacji kopalni Wujek. Ekspozycja jest poświęcona przede wszystkim strajkowi w kopalni w grudniu 1981 r. i oporowi Polaków wobec systemu komunistycznego w latach 80. XX w.
Wyróżnienia Marszałka Województwa Śląskiego w 2022 r. (równorzędne) w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Publiczną.
Spodek: symbol – ikona Katowic, otwarty w 1971 r.; ówcześnie był największym i najnowocześniejszym obiektem widowiskowo-sportowy w Polsce. Budowę całego kompleksy rozpoczęto w 1964 r., potem przerwano na 1,5 roku z powodu obaw o błędy konstrukcyjne (których nie potwierdzono). Swoją zwyczajową nazwę zawdzięcza mieszkańcom, którym hala swoim kształtem przypominała UFO – dlatego nazwali ją Spodkiem.
Odbywały się tu liczne prestiżowe imprezy kulturalne (wystąpił tu Elton John, czy Tina Turner) i inne wydarzenia (jak 6 godzinne przemówienie Fidela Castro czy premiera Fiata 126p), a także i pokazy filmowe (wrażenia potęgował ogromny ekran).
Oprócz hali widowiskowo-sportowej to także: lodowisko, sala gimnastyczna i hotel z restauracją. Obecne to część Strefy Kultury Miasta Katowice (w sąsiedztwie znajdują się inne ikony Katowic: MCK, NOSPR, Muzeum Śląskie).
Idea utworzenia hali widowiskowo-sportowej w Katowicach (ówcześnie Stalinogrodzie) pojawiła się już w 1955 r. Jako początkową lokalizację wskazywano Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku. W 1959 r. SARP ogłosiło konkurs na projekt: zwycięzcą został zespół projektantów z Biura Studiów i Projektów Typowych Budownictwa Przemysłowego z Warszawy, reprezentowany przez architektów Macieja Gintowta i Macieja Krasińskiego (konstruktorem był Andrzej Żórawski, wg projektu dachu podobnie zawieszonego w warszawskim Supersamie). Po prezentacji projektu, decyzją ówczesnego wojewody i przy poparciu gen. Jerzego Ziętka wyznaczono lokalizacja w pobliżu ścisłego centrum, w miejscu dawnej hałdy hutniczej i terenach ze szkodami górniczymi.
W 2009 r. obiekt przeszedł gruntowny remont, zachowując jednak swój oryginalny charakter. Liczba miejsc siedzących dla widzów zwiększyła się o 2,5 tys. (obecnie to ponad 11 tys. osób).
Po raz pierwszy w Europie dla celów cywilnych zastosowano tu amerykański wojskowy system monitoringu „Praetorian” (oprócz standardowego przekazywania obrazu, łączy informacje z wielu kamer na jednym ekranie).
Siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia (NOSPR) to jeden z najbardziej nowoczesnych obiektów muzycznych w Polsce i Europie, zbudowany według projektu pracowni architektonicznej Tomasza Koniora. Budowa rozpoczęła się w 2012 r. a koncert inauguracyjny odbył pod koniec 2014 r. (m.in. z udziałem Krystiana Zimermana i London Symphonic Orchestra).
Elewacja NOSPR nawiązuje do historycznej zabudowy Śląska poprzez ceglane filary, gładkie i jaskrawoczerwone wnęki, jak okna familoków górniczego osiedla Nikiszowiec. Wnętrze budynku jest bardzo nowoczesne, lecz z zastosowaniem naturalnych materiałów: beton, marmur, drewno.
To część Strefy Kultury Miasta Katowice (w sąsiedztwie znajdują się inne ikony Katowic: Spodek, MCK, Muzeum Śląskie).
Centralnym elementem budynku jest monumentalna bryła z barwionego betonu z salą koncertową na 1 800 miejsc, widownia (o pow. ponad 250 m2) dla ponad 120-osobowej orkiestry i 100-osobowego chóru. Poza tym budynek zawiera ok. 400 pomieszczeń przeznaczonych dla pracowników. Nad akustyką sali NOSPR czuwał mistrz w swoim fachu – Yasuhisa Toyota z Nagata Acoustics, mający w portfolio realizacje dla najlepszych sal koncertowych świata.
Siedziba muzeum powstała w 2015 r. na terenie nieczynnej kopalni węgla kamiennego Katowice (dawniej Ferdynand). Obiekt stanowi część Strefy Kultury Miasta Katowice (w sąsiedztwie znajdują się inne ikony Katowic: Spodek, NOSPR, MCK).
Koncepcja architektoniczna nawiązuje do przemysłowej historii Śląska i pierwotnej funkcji terenu, na którym stoi – dlatego większa część obiektu znajduje się pod ziemią, a na powierzchni są tylko przeszklone bryły i odrestaurowanie obiekty zabytkowe (głównie z XIX w.). Atrakcją jest wieża wyciągowa szybu Warszawa II o wysokości 40 m, do której dobudowano panoramiczną windę, pozwalającą zwiedzającym dotrzeć do górnej platformy, skąd rozciąga się widok na całe miasto. Budynek był licznie nagradzany.
Muzeum Śląskie zostało powołane uchwałą Sejmu Śląskiego w 1929 i działało do wybuchu II wojny światowej. Pierwszą stałą siedzibę wzniesiono w 1939 r. Był to jeden z najnowocześniejszych obiektów wystawienniczych w Europie w stylu modernistycznym. Niestety nigdy nie zafunkcjonował – tuż po wybuchu II wojny światowej został rozebrany przez Niemców (eksponaty udało się ocalić przechowując w magazynach Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, choć w wyniku walk frontowych, zarządu radzieckiego komisarza wojennego i szabrowników część zbiorów zniszczeniu i rozproszeniu).
Przez 33 lata siedziba Muzeum mieściła się w dawnym Grand Hotelu na Rynku w Katowicach (zbudowanym w 1984 r., wg projektu architekta Ignatza Gruenfelda).
Nagroda Grand Prix w 2014 r. Stowarzyszenia Architektów RP w konkursie Architektura Roku oraz nagroda Grand Prix Marszałka Województwa Śląskiego w 2015 r. w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Publiczną.
Wyróżnienie Marszałka Województwa Śląskiego w 2018 r. w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Publiczną („Rewitalizacja zabytkowych budynków Łaźni Głównej i Stolarni wraz z przyległym terenem dawnej kopalni Katowice i budową niezbędnej infrastruktury na potrzeby Muzeum Śląskiego w Katowicach”).
Obiekt znajduje się na Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Pomnik projektu Aliny Borowczak-Grzybowskiej i Andrzeja Grzybowskiego składa się z 33-metrowej wysokości krzyża. Obok głównego krzyża, po prawej stronie, w cokole, zostały umieszczone urny z ziemią z grobów dziewięciu górników − ofiar pacyfikacji, umieszczone w dziewięciu krzyżach.
Obiekt znajduje się w ewidencji miejsc pamięci województwa śląskiego.
Spodek: symbol – ikona Katowic, otwarty w 1971 r.; ówcześnie był największym i najnowocześniejszym obiektem widowiskowo-sportowy w Polsce. Budowę całego kompleksy rozpoczęto w 1964 r., potem przerwano na 1,5 roku z powodu obaw o błędy konstrukcyjne (których nie potwierdzono). Swoją zwyczajową nazwę zawdzięcza mieszkańcom, którym hala swoim kształtem przypominała UFO – dlatego nazwali ją Spodkiem.
Odbywały się tu liczne prestiżowe imprezy kulturalne (wystąpił tu Elton John, czy Tina Turner) i inne wydarzenia (jak 6 godzinne przemówienie Fidela Castro czy premiera Fiata 126p), a także i pokazy filmowe (wrażenia potęgował ogromny ekran).
Oprócz hali widowiskowo-sportowej to także: lodowisko, sala gimnastyczna i hotel z restauracją. Obecne to część Strefy Kultury Miasta Katowice (w sąsiedztwie znajdują się inne ikony Katowic: MCK, NOSPR, Muzeum Śląskie).
Idea utworzenia hali widowiskowo-sportowej w Katowicach (ówcześnie Stalinogrodzie) pojawiła się już w 1955 r. Jako początkową lokalizację wskazywano Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku. W 1959 r. SARP ogłosiło konkurs na projekt: zwycięzcą został zespół projektantów z Biura Studiów i Projektów Typowych Budownictwa Przemysłowego z Warszawy, reprezentowany przez architektów Macieja Gintowta i Macieja Krasińskiego (konstruktorem był Andrzej Żórawski, wg projektu dachu podobnie zawieszonego w warszawskim Supersamie). Po prezentacji projektu, decyzją ówczesnego wojewody i przy poparciu gen. Jerzego Ziętka wyznaczono lokalizacja w pobliżu ścisłego centrum, w miejscu dawnej hałdy hutniczej i terenach ze szkodami górniczymi.
W 2009 r. obiekt przeszedł gruntowny remont, zachowując jednak swój oryginalny charakter. Liczba miejsc siedzących dla widzów zwiększyła się o 2,5 tys. (obecnie to ponad 11 tys. osób).
Po raz pierwszy w Europie dla celów cywilnych zastosowano tu amerykański wojskowy system monitoringu „Praetorian” (oprócz standardowego przekazywania obrazu, łączy informacje z wielu kamer na jednym ekranie).
Strefa Kultury w Katowicach jest zlokalizowana w bezpośrednim sąsiedztwie symbolu Katowic – Spodka i obejmuje 3 obiekty o wysokiej klasy architekturze, wielokrotnie nagradzane w konkursach:
- Międzynarodowe Centrum Kongresowe (MCK),
- Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia (NOSPR)
- Muzeum Śląskie.
Strefa Kultury powstała w ścisłym centrum miasta, w większości na terenie byłej kopalni Katowice (dawniej Ferdynand), działającej od początku XIX w. do lat 90-tych XX w. (wśród jej założycieli byli Stanisław Mieroszewski i Ignacy Ferdynand von Beym).
Dzięki rewitalizacji, przestrzeń ta została przywrócona mieszkańcom. Obszar zyskał nowe funkcje, stając się miejscem spotkań mieszkańców, dużą atrakcją turystyczną oraz przede wszystkim miejscem organizacji ważnych wydarzeń kulturalnych i biznesowych. Łączna wartość projektów inwestycyjnych, wraz z przebudową układu drogowego, przekracza miliard złotych. Ich realizacja była możliwa dzięki wsparciu funduszy europejskich.
Jedno z największych centów kongresowych w Polsce, oddane do użytkowania w 2015 r. Może jednocześnie pomieścić 15 tys. użytkowników, a w samej hali wielofunkcyjnej 12 tys. Jest tu 35 sal konferencyjnych o różnej wielkości. Obiekt łączy funkcję kongresową, konferencyjną, wystawienniczą, targową i widowiskową.
Koncepcja budynku MCK zakładała nawiązanie do modernistycznej architektury miasta, uwzględnienie sąsiedztwa tak charakterystycznego budynku Spodka i stworzenie przestrzeni dla spędzania czasu wolnego.
To część Strefy Kultury Miasta Katowice (w sąsiedztwie znajdują się inne ikony Katowic: Spodek, NOSPR, Muzeum Śląskie).
Zielony dach budynku i taras widokowy MCK tworzą „Zieloną Dolinę”, łącząc się ze Spodkiem. Koncepcja urbanistyczno-architektoniczna obiektu została wyłoniona w międzynarodowym konkursie, w którym pierwsze miejsce zdobył projekt warszawskiej pracowni JEMS Architekci. Obiekt wyróżnia się postindustrialną estetyką oraz użytecznym designem.
Grand Prix Marszałka Województwa Śląskiego w 2016 r.
Osiedle robotnicze dla górników kopalni Giesche, wybudowane w latach 1908-1918, z inicjatywy koncernu Georg von Giesche’s Erben (Towarzystwo Górnicze Spadkobierców Jerzego von Giesche), według projektu berlińskich architektów, kuzynów Emila i Georga Zillmannów. Powstawało, kiedy brakowało już miejsca na osiedlu Giszowiec. Zbudowano je na powierzchni 20 ha, gdzie docelowo miało zamieszkać ok. 5000 robotników i urzędników. Powstało 9 budynków 3-kondygnacyjnych, tworzących czworoboki z wewnętrznymi dziedzińcami (dawniej zlokalizowane były w tym miejscu chlewiki, komórki i piece do wypieku chleba), połączone przewiązkami. Detale architektoniczne są urozmaicone i zdobią wszystkie obiekty. Całość tworzy charakter zwartej, kwartałowej zabudowy o charakterze miejskim, z centralnym punktem, czyli placem Wyzwolenia i monumentalnym kościołem p.w. Św. Anny, a także zlokalizowanymi ówcześnie budynkami usługowymi, takimi jak: sklepy (tzw. konzumy), restauracja, posterunek policji, szkoła, pralnia z suszarnią i łaźnią.
Na terenie osiedla są dwa urokliwe i stylowe miejsca, choć utrzymane w różnym klimacie. Pierwsze to piekarnia z długoletnią tradycją z rozwiniętą częścią gastronomiczną i cukierniczą, z wnętrzem przypominającym dawną izbę kuchenną ze „starymi” meblami i tzw. byfyjem (bufetem), zlokalizowana w urokliwych podcieniach przy rynku. Drugie to restauracja Prohibicja, utrzymana nieco w klimacie industrialnym, ale i retro, zlokalizowana w jednym z familoków, gdzie menu łączy tradycję z nowoczesnością.
Nazwa osiedla pochodzi od nazwy szybu Nickischschacht (potem Poniatowski), z początku XX w., co upamiętniało barona Nickisch von Rosenegk (członka rady nadzorczej ówczesnego właściciela tych terenów koncernu Georg von Giesche’s Erben (Towarzystwo Górnicze Spadkobierców Jerzego von Giesche).
Dziś Nikiszowiec staje się coraz popularniejszy, zarówno do zamieszkania, jak i dla turystów. Jego niewątpliwą zaletą jest zachowany cały układ urbanistyczny, oddający klimat czasów powstania osiedla. Zabudowa wpisana do rejestru zabytków, a w 2011 r. została uznane za pomnik historii (na mocy Rozporządzenia Prezydenta RP).
Obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
W zabudowaniach Nikiszowca Muzeum Historii Katowic stworzyło ciekawą ekspozycję o na pozór prozaicznej tematyce: mydło i prani – jest ona dostępna w wersji wirtualnej pod adresem: https://my.matterport.com/show/?m=bisibUnfTk6
Strefa Kultury w Katowicach jest zlokalizowana w bezpośrednim sąsiedztwie symbolu Katowic – Spodka i obejmuje 3 obiekty o wysokiej klasy architekturze, wielokrotnie nagradzane w konkursach:
- Międzynarodowe Centrum Kongresowe (MCK),
- Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia (NOSPR)
- Muzeum Śląskie.
Strefa Kultury powstała w ścisłym centrum miasta, w większości na terenie byłej kopalni Katowice (dawniej Ferdynand), działającej od początku XIX w. do lat 90-tych XX w. (wśród jej założycieli byli Stanisław Mieroszewski i Ignacy Ferdynand von Beym).
Dzięki rewitalizacji, przestrzeń ta została przywrócona mieszkańcom. Obszar zyskał nowe funkcje, stając się miejscem spotkań mieszkańców, dużą atrakcją turystyczną oraz przede wszystkim miejscem organizacji ważnych wydarzeń kulturalnych i biznesowych. Łączna wartość projektów inwestycyjnych, wraz z przebudową układu drogowego, przekracza miliard złotych. Ich realizacja była możliwa dzięki wsparciu funduszy europejskich.
Siedziba muzeum powstała w 2015 r. na terenie nieczynnej kopalni węgla kamiennego Katowice (dawniej Ferdynand). Obiekt stanowi część Strefy Kultury Miasta Katowice (w sąsiedztwie znajdują się inne ikony Katowic: Spodek, NOSPR, MCK).
Koncepcja architektoniczna nawiązuje do przemysłowej historii Śląska i pierwotnej funkcji terenu, na którym stoi – dlatego większa część obiektu znajduje się pod ziemią, a na powierzchni są tylko przeszklone bryły i odrestaurowanie obiekty zabytkowe (głównie z XIX w.). Atrakcją jest wieża wyciągowa szybu Warszawa II o wysokości 40 m, do której dobudowano panoramiczną windę, pozwalającą zwiedzającym dotrzeć do górnej platformy, skąd rozciąga się widok na całe miasto. Budynek był licznie nagradzany.
Muzeum Śląskie zostało powołane uchwałą Sejmu Śląskiego w 1929 i działało do wybuchu II wojny światowej. Pierwszą stałą siedzibę wzniesiono w 1939 r. Był to jeden z najnowocześniejszych obiektów wystawienniczych w Europie w stylu modernistycznym. Niestety nigdy nie zafunkcjonował – tuż po wybuchu II wojny światowej został rozebrany przez Niemców (eksponaty udało się ocalić przechowując w magazynach Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, choć w wyniku walk frontowych, zarządu radzieckiego komisarza wojennego i szabrowników część zbiorów zniszczeniu i rozproszeniu).
Przez 33 lata siedziba Muzeum mieściła się w dawnym Grand Hotelu na Rynku w Katowicach (zbudowanym w 1984 r., wg projektu architekta Ignatza Gruenfelda).
Nagroda Grand Prix w 2014 r. Stowarzyszenia Architektów RP w konkursie Architektura Roku oraz nagroda Grand Prix Marszałka Województwa Śląskiego w 2015 r. w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Publiczną.
Wyróżnienie Marszałka Województwa Śląskiego w 2018 r. w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Publiczną („Rewitalizacja zabytkowych budynków Łaźni Głównej i Stolarni wraz z przyległym terenem dawnej kopalni Katowice i budową niezbędnej infrastruktury na potrzeby Muzeum Śląskiego w Katowicach”).
Obiekt znajduje się na Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Muzeum utworzone w zabytkowym budynku należącym do kopalni Wujek, liczącym ponad 100 lat, gdzie przed II wojną światową napełniano karbidem lampy górnicze, a potem był magazynem odzieży roboczej. Muzeum, to jednak coś więcej niż ekspozycja, to świadek historii, czyli miejsce autentycznych tragicznych wydarzeń grudniowych (16 grudnia 1981 r.), kiedy z rampy budynku padły śmiertelne strzały w kierunku 9. górników z Kopalni Wujek; tworzy to doniosłą atmosferę. Niewątpliwym walorem placówki jest możliwość umówienia się na zwiedzanie ze świadkami tamtych wydarzeń.
Nowa wystawa główna została otwarta w 40. rocznicę pacyfikacji kopalni Wujek. Ekspozycja jest poświęcona przede wszystkim strajkowi w kopalni w grudniu 1981 r. i oporowi Polaków wobec systemu komunistycznego w latach 80. XX w.
Wyróżnienia Marszałka Województwa Śląskiego w 2022 r. (równorzędne) w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Publiczną.
Jeden z najczęściej nagradzanych w ostatnich latach obiekt w Metropolii. Wykorzystano tutaj zastaną ceglaną strukturę do wkomponowania jej w nowe, odważne założenie. Minimalistyczna elewacja, wykonana z ażurowych, ceramicznych kształtek doskonale pasuje do starej części, jak również okolicznej architektury. Całość mocno inspiruje się zarówno tradycyjnym śląskim budownictwem, jak i przedwojennym modernistycznym dziedzictwem.
Budynek zaprojektowany przez BAAS Arquitectura i Grupa 5 Architekci. Projektanci umiejętnie wkomponowali go w starą, XIX-wieczną zabudowę i wykorzystali w jego elewacji fragment ceglanej fasady typowego śląskiego „familoka”.
Koncepcja projektowa to zachowanie starego familoka przy ul. Św. Pawła i wkomponowanie nowego budynku WRiTV w starą strukturę miasta z przełomu XIX i XX w.
Nagroda Marszałka Województwa Śląskiego w 2018 r. w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Publiczną.
Budynek wybudowany w 2005-2007 r. Zaprojektowany przez KoniorStudio. Projektowany obiekt został połączony z budynkiem głównym poprzez przeszklone atrium. W nowo wybudowanej części mieści się m.in. sala koncertowa na ok. 400 osób, centrum edukacyjne, biblioteki.
Najlepsza przestrzeń Publiczna Województwa Śląskiego 2008 r.
Fabryka Porcelany, inaczej Park Przemysłowo-Technologiczny Porcelana Śląska „Park”, mieści się przy ul. Porcelanowej 23 w Katowicach, na byłych terenach przemysłowych. Fabryka Porcelany stanowi unikatowy kompleks budynków pochodzących z przełomu XIX i XX wieku. Pełniły one wówczas funkcję fabryki pasz, która w latach 1923-25 została przebudowana na fabrykę „Porcelana Giesche”. W 1952 r. zmieniono nazwę zakładów i znak fabryczny na „Bogucice”. Dziś przestrzeń Fabryki to miejsce spotkań, koncertów, ciekawych wydarzeń kulturalnych. Znajduje się w niej również salon z porcelaną Bogucice a także galeria i fabryka, która produkuje kolekcjonerskie i okolicznościowe serie porcelany. Prace rewitalizacyjne dawnej fabryki porcelany rozpoczęto z inicjatywy Fundacji Giesche. Obiekt jest ponadto najbardziej multifunkcyjnym miejscem w regionie, gdyż swoje siedziby mają tutaj głównie firmy branż kreatywnych i IT. Na jej terenie znajdują butiki projektantów mody i wyposażeniem wnętrz, restauracje, klub muzyczny, klub fitness, kliniki medyczne oraz strefa kreatywności dla dzieci „Bajka Pana Kleksa”.
W ramach kompleksu Fabryki Porcelany, wpisanego jako całość do gminnej ewidencji zabytków, znajdują się bardzo cenne obiekty architektury poprzemysłowej, m.in. budynki starej piecowni, malarni czy wzorcowni służących przez blisko 100 lat do produkcji porcelany, a także tak charakterystyczne dla górnośląskiego krajobrazu wieża wodna i komin.
Kompleks Starego Dworca wzniesiony w 1906 r. w stylu modernizmu historycznego. W późniejszych latach kilkukrotnie przebudowywany. Był najważniejszym obiektem kolejowym Górnego Śląska. Po II wojnie światowej budynek okazał się być za mały i podjęto decyzje o budowie nowego dworca, który został oddany do użytku w 1972 r. i wówczas stary dworzec przestał być użytkowany. Kompleks remontowany jest od 2016 r. i pełni funkcję usługową.
Kompleks wpisany do rejestru zabytków techniki.
Szyb jest największą prywatna galeria sztuki w Polsce, o powierzchni wystawienniczej ponad 2500 m². Zlokalizowana jest w budynku Szybu Wilson (dawniej Richthofen i Hulda), wg projektu berlińskich architektów, kuzynów Emila i Georga Zillmannów.
Galeria została otwarta w 2001 r. w zrewitalizowanym budynku cechowni i łaźni szybów Wilson Kopalni Wieczorek. Galeria stanowi połączenie postindustrialnej przeszłości ze współczesnością.
Galeria kojarzy się z tzw. Grupą Janowską (oficjalna nazwa: Koło Malarzy Nieprofesjonalnych); to malarze amatorzy, wywodzący się ze środowiska robotniczego, zwykle górniczego. To fenomen i unikatowe zjawisko w kulturze; historia grupy sięga lat 30. XX w.; została założona przez Teofila Ociepkę, zafascynowanego (uznany był, obok krynickiego Nikifora, za najbardziej znanego polskiego „prymitywistę”). Po II wojnie światowej twórcy gromadzili się w Zakładowym Domu Kultury Kopalni Wieczorek, założonym przez Ottona Klimczoka. Galeria posiada unikalną własną kolekcję sztuki współczesnej, w tym właśnie starej Grupy Janowskiej i współczesnych artystów naiwnych. A jednym z najważniejszych cyklicznych wydarzeń jest Art Naif Festiwal, prezentujący prace artystów naiwnych z całego świata. Galeria bywa też udostępniana na koncerty, festiwale, bale, spektakle, konferencje, a także jest miejscem realizacji zdjęć filmowych, teledysków, artystycznych sesji zdjęciowych, pokazów mody, itp.
Nazwa szybu, nadana w 1935 r., pochodzi od nazwiska prezydenta Stanów Zjednoczonych. Po wojnie szyb należał do Kopalni Wieczorek. W 1995 r. szyb zamknięto, a od 1998 r. rozpoczął się proces jego adaptacji na galerię sztuki współczesnej, przez podmiot prywatny.
Szyb służy do udostępnienia złoża i wentylacji kopalni. Nierzadko tworzy zespół kilku budynków; najbardziej charakterystyczna i widoczna na powierzchni jest wieża szybowa (nadszybie i zrąb). Różne są rodzaje szybów. Ze względu na zróżnicowane funkcje mamy szyby: skipowy (do wywozu urobku), wentylacyjny (wdechowy i wydechowy), podsadzkowy, materiałowy, zjazdowy, a ze względu na położenie wyróżniamy szyby: główny (w centralnej części obszaru górniczego i peryferyjny/pomocniczy (przy granicach obszaru górniczego). Elementy szybu to:
- nadszybie;
- rura szybowa (odcinek między nadszybiem a rząpiem, podzielony na przedziały o różnym przeznaczeniu);
- podszybie (na kolejnych poziomach kopalni bezpośrednio przylegające do szybu);
- rząpia (dolna część szybu, leżąca poniżej najgłębszego poziomu wydobywczego).
Obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Browar wybudowany przez braci Mokrskich w drugiej połowie XIX w. Do czasów I wojny światowej produkowano w nim piwo i słód, potem przeznaczony był na funkcje magazynowe.
W 1991 r. obiekt został zrewitalizowany przez prywatnego przedsiębiorcę i obecnie budynki pełnią funkcje biurowo-magazynową.
Zabudowania szybu Pułaski (Carmer) z lat 1903 – 1911, w stylu eklektycznym, z przewagą elementów secesyjnych i historyzujących, wg projektu berlińskich architektówː kuzynów Emila i Georga Zillmannów to pozostałość kopalni Wieczorek (dawniej Gische). Na terenie byłej kopalni znajdują się:
- cechownia i łaźnia: budynek 1-kondygnacyjny, murowany, na rzucie wydłużonego prostokąta, z dwuspadowym dachem oraz z charakterystyczną wieżą zegarową. Elewacja z dodatkiem cegły glazurowanej w kolorze zielonym, bogato dekorowana w formie płaskich lizen (płaski pionowy występ na elewacji), fryzów ceglanych (poziomych elementów belkowania), łuków, belkowania. We wnętrzu częściowo zachowane oryginalne wyposażenie;
- nadszybie z wieżą wyciągową: budynek 3-kondygnacyjny o konstrukcji stalowej wypełnionej cegłą, na rzucie zbliżonym do kwadratu, z dachem dwuspadowym. Centralnie w nadszybiu znajduje się stalowa wieża szybowa, o wys. 40 m – podwójna czterozastrzałowa (do jazdy ludzi i skip (tj. dużych skrzyń lub kubłów do wydobywania urobku, z automatycznym urządzeniem załadowczym i wyładowczym). Szyb z 1910 r., o głębokości 450 m;
- sortownia: 3-kondygnacyjny budynek w konstrukcji stalowej wypełnionej cegłą, powstały na planie zbliżonym do prostokąta, z dwuspadowym dachem. Wewnątrz zachowane zabytkowe wyposażenie;
- maszynownia i budynek przetwornic: budynki 1-kondygnacyjne, murowane (pierwszy na rzucie prostokąta, drugi trapezy). We wnętrzu zachowane maszyny wyciągowe Siemensa z 1906 r.;
- kuźnia i warsztat mechaniczny: budynek 1-kondygnacyjny, murowany, na rzucie wydłużonego prostokąta, z dachem mansardowym (od zachodu) i pulpitowym (od wschodu). Elewacja z dekoracyjnymi pasami, fryzami, płaskimi lizenami (….) i glazurowanymi cegłami. We wnętrzu częściowo zachowane oryginalne wyposażenie;
- stolarnia: murowany, 1-kondygnacyjny obiekt na rzucie prostokąta, z dachem dwuspadowym;
Obecnie teren kopalni jest przekształcany w Dzielnicę Nowych Technologii, tzw. HUB Gamingowo-Technologiczny, który będzie skupiał w jednym miejscu przedsiębiorców związanych z branżą e-sportu i gier komputerowych oraz firmy technologiczne.
Kopalnia Wieczorek (dawniej Giesche; lata 1945–1946 Janów) założona pod koniec XIX w. (1883 r.), jako efekt skupywania (od lat 30. XIX w.) kopalń i pól górniczych przez koncern Georg von Giesche’s Erben (Towarzystwo Górnicze Spadkobierców Jerzego von Giesche) – łącznie 11 kopalń (dokupiono: Abendroth, Agnes Amanda, Edwin, Elfriede, Giesche, Guter Albert, Auguste, Morgenroth, Teichmannshoffnung, Vitus, Wildsteinssegen).
Do kopalni należą: podwójny szyb wydobywczy Pułaski (Carmer), z 1903 – 1910, o głębokości 450 m oraz szyb wentylacyjno-zjazdowy Poniatowski (Nickisch), z 1904 – 1911, o głębokości 400 m. W pobliżu powstały osiedla robotnicze: najpierw Giszowiec (domy typu wiejskiego), potem Nikiszowiec (domy typu familoki), wg projektu berliński architektów, kuzynów Georga i Emila Zillmannów.
Słowo „cechownia” to spolszczona wersja niemieckiego określenia Zechenhaus (wymowa: Cechenhaus), oznaczającego „dom kopalniany”, czyli salę zborną/miejsce zbiórki górników przed i po pracy oraz modlitwy przed ołtarzem lub figurą świętej Barbary (patronki górników); zaś „zeche” to jedno z kilku słów oznaczających „kopalnię”.
Budynek – ikona, wzorowany na słynnej Jednostce Marsylskiej Le Corbusiera. Maszyna do mieszkania, w której żyje parę tysięcy osób. Jeden z największych bloków w Polsce.
Został zaprojektowany przez Mieczysława Króla. Wybudowany w latach 1963 – 1970. Blok mógł pomieścić prawie 3 tysiące mieszkańców, co było możliwe dzięki 762 niewielkim lokalom, z których większość liczyła 37 m2. Na niewielkim metrażu mieściły się dwa pokoje, mała i pozbawiona okna kuchnia oraz niewielka łazienka. Każde mieszkanie wyposażone było w balkon.
Budynek stoi na żelazobetonowych, antropomorficznych słupach, które mają za zadanie nadawać masywnej bryle wrażenia lekkości i ułatwiać przepływ wiatru oraz minimalizować wstrząsy tektoniczne.
Windy zatrzymują się na co trzecim piętrze (parter, 2, 5, 8, 11, 14). Przejście przez cały budynek możliwe jest tylko na piętrach 2, 8 i 14.
Placówka przedstawia historię rozwoju hutnictwa cynku na Górnym Śląsku w poprzemysłowej przestrzeni wystawienniczej o powierzchni ponad 5000 m2, w halach dawnej walcowni cynku. Podstawą ekspozycji jest unikatowy ciąg technologiczny do produkcji blach cynkowych, który tworzą m.in. piece do topienia, piec grzewczy do płyt cynkowych, karuzela odlewnicza, walcarki wstępne i wykańczające oraz nożyce do cięcia blach. Znajduje się tu również zespół 4 oryginalnych maszyn parowych w przeszłości napędzających urządzenia w walcowni.
W muzeum znajduje się także jedna z największych i najbardziej wszechstronnych kolekcji w Polsce zabytkowych motocykli Harley-Davidson i Indian. Modele pochodzą z lat 1920 – 1986, są odrestaurowane i sprawne technicznie (w czasie cyklicznie organizowanych „Rozruchów Maszyn” pojazdy są uruchamiane i prezentowane zwiedzającym). Od 2016 r. można oglądać kolekcję zabytkowych spalinowych silników stacjonarnych Jacoba Pepinga – ponad 50 silników wyprodukowanych przez cały XX w. (prezentuje to historię rozwoju napędu spalinowego). Znajdują się tu również niewielkie silniki warsztatowe do napędzania m.in. tokarek i pił oraz potężne 12- cylindrowe silniki umożliwiające napędzanie dużych zespołów maszyn i okrętów.
Przełom XVIII w. i XIX w. to intensywna industrializacja i urbanizacja Górnego Śląska w związku z lokalnie występującymi zasobami naturalnymi. Zachodzące przemiany gospodarcze w krótkim czasie przekształciły rolniczy region w jeden z największych ośrodków przemysłowych Europy, funkcjonujący aż do przełomu lat 80. i 90. XX w.
Licznie powstawały tu kopalnie: najpierw galmanu (wykorzystywanego do wyrobu mosiądzu), potem węgla kamiennego i budowano huty żelaza, a także podejmowano próby wytopu cynku (wciąż mało znanej technologii).
Pierwsze udane próby przetopu cynku nastąpiły w 1792 r. w hucie szkła w Wesołej należącej do dóbr książąt pszczyńskich (dokonane przez Johanna Christiana Ruhberga). O ważności, a nawet przełomowości dla historii hutnictwa, świadczy szczególna ochrona tej nowej technologii (a autor tego wyczynu był określany przydomkiem „śląski Faust”). Technologia polegała na skropleniu jego stanu lotnego, przy równoczesnym wyeliminowaniu powietrza. Korzystano do tego z mufli (tj. komory szczelnie zamkniętej, z materiałów ogniotrwałych, np. gliny, stali, szamotu, ogrzewanej z zewnątrz), wzorowanej na szklarskich donicach. Mimo wielkiej tajemnicy, wkrótce szczegóły poznali inni przemysłowcy. I już w 1837 r. działało w okolicy aż 49 zakładów wtapiających ten metal. Z czasem wyłoniło się 4 największych producentów: książę Hohenlohe w Wełnowcu i hrabia Donnersmarck w Nowej Wsi oraz Śląskie Kopalnie i Cynkownie w Lipinach i koncern Georg von Giesche’s Erben (Towarzystwo Górnicze Spadkobierców Jerzego von Giesche). W Szopienicach (powstała tu w 1834 r. Huta cynku Wilhelmina, a potem w jej najbliższym sąsiedztwie budowano dalsze zakłady hutnicze m.in.: Uthemann, Bernhardi, Walter Croneck. Na początku XX w. szopienicki kombinat hutniczy produkował niemal 25 t. ton cynku i zatrudniał ponad 2100 osób).
Obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Wieża wyciągowa Szybu Warszawa, o wys. ok. 40 m, to pozostałość po kopalni Katowice (dawniej Ferdynand), działająca od początku XIX w. (1823 r.) do lat 90-tych XX w. (wśród jej założycieli byli Stanisław Mieroszewski i Ignacy Ferdynand von Beym).
Obecnie to integralna część Muzeum Śląskiego, jako punkt widokowy na całe miasto.
Wcześniej trzeba się jednak upewnić się czy wieża w danym dniu jest na pewno otwarta!
Wstęp na wieżę wyciągową jest wyłącznie na podstawie ważnego biletu wstępu do Muzeum Śląskiego. Jest czynna głównie w sezonie wiosenno-letnim i w czasie dobrej pogody (przebywa się tam od ok. 5 do 15 min). Jednorazowo na wieży może przebywać maksymalnie 10 osób.
Szyb służy do udostępnienia złoża i wentylacji kopalni. Nierzadko tworzy zespół kilku budynków; najbardziej charakterystyczna i widoczna na powierzchni jest wieża szybowa (nadszybie i zrąb). Różne są rodzaje szybów. Ze względu na zróżnicowane funkcje mamy szyby: skipowy (do wywozu urobku), wentylacyjny (wdechowy i wydechowy), podsadzkowy, materiałowy, zjazdowy, a ze względu na położenie wyróżniamy szyby: główny (w centralnej części obszaru górniczego i peryferyjny/pomocniczy (przy granicach obszaru górniczego). Elementy szybu to:
- nadszybie;
- rura szybowa (odcinek między nadszybiem a rząpiem, podzielony na przedziały o różnym przeznaczeniu);
- podszybie (na kolejnych poziomach kopalni bezpośrednio przylegające do szybu);
- rząpia (dolna część szybu, leżąca poniżej najgłębszego poziomu wydobywczego).
Wieża widokowa tymczasowo nieczynna.
Wieża ciśnień o wys. 68 m, w stylu secesji i modernizmu, z lat 1911 – 1912, wg projektu berlińskich architektów, Jerzego i Emila Zillmannów; miała służyć rozbudowującym się zakładom cynkowych koncernu Georg von Giesches Erben (Towarzystwo Górnicze Spadkobierców Jerzego von Giesche).
Obiekt wpisany do rejestru zabytków.
W 1919 r. wieża posiadała 2 teleskopy, obejmujące widnokrąg o średnicy 40 km; w latach międzywojennych obok wieży była kopalnia Polska (wcześniej Deutschland). W latach 60. XX w. należała do Zakładu Metali Kolorowych Szopienice i produkowano w niej śrut strzelniczy z ołowiu.
Wieża ciśnień (zbiornik na wodę) to jeden z elementów dawnego systemu zaopatrzenia w wodę; służy do regulacji ciśnienia i kontroli przepływu wody na niewielkim obszarze, wykorzystując proste prawa fizyki. Kluczowa jest jej lokalizacja: na najwyższym wzniesieniu obszaru, który miała obsłużyć (woda w zbiorniku musi być wyżej, niż instalacje wodne u odbiorców); działanie układu hydraulicznego wieży wodnej polega na zasysaniu (pompą) wody ze zbiornika głębinowego i tłoczeniu do zbiornika wodnego w głowicy, następnie – pod wpływem własnego ciężaru i grawitacji – na wypieraniu wody z rur (zgodnie z zasadzą „naczyniach połączonych”). Konstrukcja każdej wieży ciśnień jest podobna: cokół, trzon (podpora), głowica ze zbiornikiem, filtry, przepompownia, rurociągi). Wiele z nich powstawało na przełomie XIX w. i początkach XX w. Stąd też architektura wież zwykle odzwierciedlała popularne wtedy style: np.: historyzm, zwłaszcza neogotyk (odniesienia do średniowiecznych zamków i baszt) lub późniejszy modernizm (funkcjonalizm).
Unowocześnione systemy wodociągowo-kanalizacyjne pojawiły się dopiero w XIX w., wraz z procesem urbanizacji i industrializacji; ich budowa była możliwa dzięki rozwojowi technologicznemu (zastosowaniu maszyn na prąd, betonu i żelbetu, zaworu kulowego, i innych nowych technik). Pionierami w tej dziedzinie były: Wielka Brytania, Francja, Niemcy. Na Górnym Śląsku do budowy sieci wodociągowych przyczyniły się kopalnie (powodujące zanikanie wód gruntowych w studniach), a także epidemia cholery azjatyckiej w 1873 r. (której rozsadnikiem były przydomowe ujęcia wody). Wodociągi śląskie korzystały z ujęć wody w szybach kopalnianych (np. z Königsgrube i Gräfin Laura-grube zasilano Chorzów, z Cleophas – Katowice, z Karsten Centrum – Bytom). Później największym dostawcą były państwowe ujęcia w rejonie Zawady koło Pyskowic i w kopalni srebra, cynku i ołowiu Fryderyk (Friedrichsgrube) koło Tarnowskich Gór.
Szyb Jerzy (Jorg) to pozostałość po kopalni Gottwald, wraz z budynkiem kotłowni i maszynowni, elementy górniczych maszyn i urządzeń.
Obecne to teren Silesia City Center (centrum handlowo-rozrywkowe). Była to jedna z pierwszych lub pierwsza rewitalizacja terenu górniczego na tak dużą skalę.
Kopalnia Kleofas (dawniej Cleophas) powstała w 1840 r., ale działała w latach 1845 – 2004; początkowo w połowie należała do śląskiego przedsiębiorcy, tzw. króla cynku (Karola Goduli) i w połowie do Loebla Freunda (żydowskiego kupca i przedsiębiorcy z Bytomia, dzierżawcy folwarku w Bogucicach, a następnie do dyrektora dóbr hrabiego Andreasa Marii von Renarda (Karola Neumanna); w 1880 r. spadkobierczyni Karola Goduli (Joanna Gryzik-Schaffgotsch) sprzedała ją koncernowi Georg von Giesche’s Erben (Towarzystwo Górnicze Spadkobierców Jerzego von Giesche), powstałej w 1860 r. we Wrocławiu (zajmującej się górnictwem węgla kamiennego, galmanu i hutnictwem cynku na Górnym Śląsku).
W 1887 r. wybudowano też pierwszy wodociąg w Katowicach, doprowadzający z wodę z kopalni do miasta. W 1974 r. kopalnię połączono z kopalnią Gottwald.
Obiekt objęty ochroną konserwatorską.
Wyróżnienie Marszałka Województwa Śląskiego w 2006 r. w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Publiczną.
Osiedle robotnicze dla górników kopalni Giesche, wybudowane w latach 1906-1910, na zlecenie dyrektora spółki Antona Uthemanna, wg projektu berlińskich architektów, kuzynów Emila i Georga Zillmannów. Zbudowane na parceli 800 m x 1200 m, obejmowało 2-, 3-, 4-rodzinne domy z ogródkami, wzorowane na górnośląskiej chacie wiejskiej oraz budynki handlowe i usługowe, w tym: osiedlowa pralnia z 32 stanowiskami pralniczymi wraz z łaźnią (co było wtedy bardzo nowoczesnym rozwiązaniem). Centralnym punktem był Plac pod Lipami i efektowny budynek Karczmy Śląskie.
Osiedle, zlokalizowane na skraju lasu, nawiązywało do koncepcji urbanistycznej miasta ogrodów (jej twórcą był angielski urbanista Sir Ebenezer Howard). Niestety w okresie PRL, w 1969 r. wyburzono ok. 2/3 tego założenia, przy okazji budowy wieżowców mieszkalnych.
Obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Zabudowa objęta ochroną konserwatorską.
Osiedla składa się z 5 wieżowców mieszkaniowych (trzy o wys. 82 m. i dwa o wys. 56 m), o kształcie podobnym do kolby kukurydzy poprzez balkony o kolistym kształcie (stąd potoczna nazwa „Kukurydze”)), z lat 80-tych XX w., wg projektu znanego duetu polskich architektów: Henryka Buszko i Aleksandra Franty. Inspiracją były bliźniacze wieżowce Marina City z Chicago.
Kolonia robotnicza zlokalizowana w śródmieściu Katowic (w kwartale ulic: J. Poniatowskiego, B. Głowackiego, Skalnej i Barbary), z lat 1915 – 1916 do 1920 r. Wybudowana dla pracowników kopalni Wujek, wg projektu berlińskiego architekta Bruno Tauta (który zaprojektował też kolonię domów szeregowych w Załęskiej Hałdzie), na zlecenie spółki Hohenlohe Werke (właściciela kopalni Oheim (później Wujek).
Składa się z 11 budynków o prostych bryłach, ze zróżnicowanymi detalami architektonicznymi; całość nawiązująca do wczesnego modernizmu. Pierwsze 3. Budynki (przy ul. Barbary 8, 10 i 12) rozpoczęto budować w 1915 r., kolejne w 1916 r., przy ul. Głowackiego i ul. Skalnej); dobudowano je kamienic południowej pierzei ulicy J. Poniatowskiego, z 1907 r. wg projektu Josepha Kutza. W latach późniejszych XX w. nadbudowano niektóre budynki. Układ mieszkań (ich wielkość i standard) był niemal identyczny jak na osiedlu Nikiszowiec (były mieszkania z pomieszczeniami w amfiladzie: kuchnia i 2 pokoje, z dostępem do suszarni, pralni, strychu i piwnic; na dwa mieszkania przypadała jedna toaleta na półpiętrze).
Każdy z domów ma inną elewację: strefy ceglane, tynkowane i kamienne, cześć półkoliste okna z ornamentyką ceglaną, kontrastujące z tynkowanymi fasadami i prostokątnymi oknami na wyższych kondygnacjach.
We wnętrzu kwartału nie wybudowano oficyn i tzw. chlewików, co nawiązywało do ówczesnych berlińskich standardów socjalnego budownictwa mieszkaniowego: mieszkania były doświetlone i przewietrzane, z wewnętrznymi dziedzińcami z zielenią, na które prowadzą dwie bramy.
Gmach z 1909 r., rozbudowany w latach 1913 – 1921, na terenie kolonii robotniczej Boże Dary, zbudowanej w latach 1901 – 1903 wg koncepcji miasta – ogrodu (pozostały już nieliczne budynki, w tym willa z 1904 r. przy ul. T. Boya-Żeleńskiego 76).
Przeznaczony był na dom dla nieżonatych robotników (pierwotnie na 234 miejsca noclegowe), obecnie wykorzystywany wielofunkcyjnie: gastronomia, mieszkania, siedziba Miejskiego Domu Kultury Południe.
W środkowej bryle ulokowano pierwotnie wielką, wysoką salę jadalną o powierzchni 200 m². Boczne części gmachu zagospodarowano pod sypialnie i sale dziennego pobytu; największa sala noclegowa (o pow. 45 m²) mieściła 18 łóżek, a inne 14 łóżek. Gmach ma dwie klatki schodowe – w segmencie zachodnim i wschodnim. Parter budynku został przebudowany z uwagi na dostosowanie budynku na potrzeby Domu Kultury.
Osiedle składa się z 7 wieżowców mieszkalnych z lat 1970 – 1978 na rzucie gwiazdy ośmioramiennej (stąd potoczna nazwa „Gwiazdy”), wg projektu trzech znanych polskich architektów: Henryka Buszki, Aleksandra Franty i Tadeusza Szewczyka.
Kompleks biurowy składający się z dwóch biurowców .KTW I o wysokości 66 m, oraz .KTW II o wysokości 134 m. Pierwszy budynek został wybudowany w 2018 roku, natomiast drugi powstał w 2019 r. Koncepcję architektoniczną opracował Przemo Łukasik i Łukasz Zagała z bytomskiej pracownik Medusa Group.
Biurowce powstały w miejscu wyburzonego wieżowca Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych (DOKP), tuż przy Strefie Kultury.
Otrzymał certyfikat BREEAM Interim na poziomie Excellent w 2018 r. (to system certyfikacji wielokryterialnej budynków (Building Research Establishment Environmental Assessment Method), wprowadzony w 1990 r. w Wielkiej Brytanii; stosowany w 77 krajach).
Dwa budynki złączone ze sobą u podstawy zostały wybudowane w 1981 i 1982 roku, wybudowane w konstrukcji trzonowo-cięgnowej. Budynki tego typu są rzadkością w Europie. Podstawa konstrukcji jest żelbetowy trzon, przenoszący pionowe obciążenia ściskające na fundament budynku. Na nim osadzone są stropy w postaci sprężonych platform zawieszonych na stalowych linach. Liny – elementy rozciągane zamocowane są do szczytu trzonu i przenoszą na niego ciężar stropów, są także zakotwione na poziomie parteru dla usztywnienia konstrukcji.
Katowickie trzonolinowce zostały zaprojektowane przez jugosłowiańskiego architekta Georga Gruićicia w końcu lat 70. XX wieku. Są jednymi z najwyższych budynków w Katowicach sięgając 97 i 92 metrów.
Budynek z ok. 1907 r., z elementami stylu historyzującego, wzniesiony na zlecenie koncernu Georg von Giesches Erben; ok. 1920 r. został rozbudowany o drugie skrzydło; służył jako dom pracowniczy dla górników (tzw. Arbeiterheim), ale i siedziba towarzystw kulturalnych i sportowych. po II wojnie światowej hotel robotniczy dla pracowników kopalni, a obecnie budynek handlowo-usługowy, przy ul. Gliwickiej 204.
W momencie wybudowania był bardzo nowoczesny – wyposażony w pełne zaplecze kuchenne i dużą salę widowiskową ze sceną oraz był podłączony do centralnego ogrzewania zasilanego z kotłowni węglowej znajdującej się przy osiedlowej piekarni.
Szyb Wschodni II (dawniej Schwarzenfeld II) wraz z zabudowaniami (wieża wyciągowa z lat 1913 – 1916 z maszynownią i nadszybiem z lat 1913 – 1921, w stylu historyzmu ceglanego; to pozostałość po kopalni Kleofas (dawniej Cleophas); pełnił różne funkcje: nie tylko wentylacyjną, ale i zjazdową, materiałową i wydobywczą; wieża ma konstrukcję stalową, dwuprzedziałową: szyb wschodni z 1921 r. w głąb do poziomu 519,8 m i zachodni, ukończony w 1927 r.), z kołami staliwowymi o średnicy ponad 22 m (tylko jedna para się zachowała); jest jedyną taką przedwojenną wieżą na terenie Katowic.
Najpierw zbudowano szyb Wschodni I (zburzony w poł. XX w.), a potem, w odległości 12 m szyb Wschodni II (dziś objęty ochroną). Łącznie kopalnia miała 3 szyby: kopalni Gottwald (Katowice – Dąb), szyb Wschodni I, II (Katowice – Osiedle Witosa i Załęże) i szyb Ulrich (Chorzów-Batory).
Kopalnia Kleofas (dawniej Cleophas) powstała w 1840 r., ale działała w latach 1845 – 2004; początkowo w połowie należała do śląskiego przedsiębiorcy, tzw. króla cynku (Karola Goduli) i w połowie do Loebla Freunda (żydowskiego kupca i przedsiębiorcy z Bytomia, dzierżawcy folwarku w Bogucicach, a następnie do dyrektora dóbr hrabiego Andreasa Marii von Renarda (Karola Neumanna); w 1880 r. spadkobierczyni Karola Goduli (Joanna Gryzik-Schaffgotsch) sprzedała ją koncernowi Georg von Giesche’s Erben (Towarzystwo Górnicze Spadkobierców Jerzego von Giesche), powstałej w 1860 r. we Wrocławiu (zajmującej się górnictwem węgla kamiennego, galmanu i hutnictwem cynku na Górnym Śląsku).
W 1887 r. wybudowano też pierwszy wodociąg w Katowicach, doprowadzający z wodę z kopalni do miasta. W 1974 r. kopalnię połączono z kopalnią Gottwald.
Szyb służy do udostępnienia złoża i wentylacji kopalni. Nierzadko tworzy zespół kilku budynków; najbardziej charakterystyczna i widoczna na powierzchni jest wieża szybowa (nadszybie i zrąb). Różne są rodzaje szybów. Ze względu na zróżnicowane funkcje mamy szyby: skipowy (do wywozu urobku), wentylacyjny (wdechowy i wydechowy), podsadzkowy, materiałowy, zjazdowy, a ze względu na położenie wyróżniamy szyby: główny (w centralnej części obszaru górniczego i peryferyjny/pomocniczy (przy granicach obszaru górniczego). Elementy szybu to:
Obiekt objęty ochroną konserwatorską, a wieża wyciągowa szybu Wschodniego II wpisana do rejestru zabytków.
Zabudowania z lat 1908 – 1912 r., będące pozostałością po Hucie cynku Uthemanna (wcześniej Wilhelmina z 1834 r.). Zlokalizowane w dawnej wiosce Szopienice. Obejmują: budynek dyrekcji z wieżą zegarową i wieżą ciśnień wg projektu berlińskich architektów, kuzynów Emila i Georga Zillmanów, a także inne obiekty z początku XX w. lub w stylu modernizmu: hala walcowni cynku z zabytkowym wyposażeniem (maszyny i urządzenia), wysoka kolejka wąskotorowa na estakadzie, walcownia z wyposażeniem, kotłownia, stolarnia oraz zabudowania z końca XIX w.: warsztat mechaniczny (zespół budynków lokomotywowni, wagonownia, budynek socjalny).
Wioska Szopienice, w XIX w, stopniowa przekształcała się ważny ośrodek hutnictwa cynku; poprowadzono tu też ważną linię kolejową, umożliwiającą transport wyrobów przemysłowych.
Huta cynku Wilhelmina została zbudowana w 1834 r. przez koncern Georg von Giesche’s Erben (Towarzystwo Górnicze Spadkobierców Jerzego von Giesche), a po kilkudziesięciu latach, w jej najbliższym sąsiedztwie, rozpoczęto budowę następnych zakładów hutniczych pod nadzorem dyrektora głównego, Antona Uthemann’a; powstała m.in.: huta Bernhardi, Walter Croneck i Uthemann (nazwa od nazwiska). Huta ta ówcześnie obejmowała ona rozległy obszar i składała się z dwóch kompleksów: huty cynku i prażalni blendy, produkowano tu także kadm.
Na początku XX w. szopienicki kombinat hutniczy produkował niemal 25 tys. ton cynku i zatrudniał ponad 2100 osób. Po przyłączeniu Górnego Śląska do Polski w 1922 r., większość jej zasobów produkcyjnych znalazła się po polskiej stronie; od 1926 r. huta podlegała holdingowi Silesian-American Corporation, w którym udziały miał kapitał amerykański i dotychczasowi właściciele (spółki Giesche S.A.). W trackie II wojny światowej niemieccy właściciele odkupili amerykańskie udziały. Po wojny szopienickie huty cynku znacjonalizowano i połączono w jeden zakład (Zakłady Cynkowe Szopienice, później Zakłady Hutnicze Szopienice, a od 1972 r. Huta Metali Nieżelaznych Szopienice (od 1998 r. państwowe przedsiębiorstwo przekształcono w jednoosobową Spółkę Skarbu Państwa, w 2000 r. włączono do grupy kapitałowej Impexmetal S.A, a w 2008 r. rozpoczęto jej likwidację wstrzymanej ostatecznie na wniosek Skarbu Państwa).
Obiekty pod ochroną konserwatorską.
Przełom XVIII w. i XIX w. to intensywna industrializacja i urbanizacja Górnego Śląska w związku z lokalnie występującymi zasobami naturalnymi. Zachodzące przemiany gospodarcze w krótkim czasie przekształciły rolniczy region w jeden z największych ośrodków przemysłowych Europy, funkcjonujący aż do przełomu lat 80. i 90. XX w.
Licznie powstawały tu kopalnie: najpierw galmanu (wykorzystywanego do wyrobu mosiądzu), potem węgla kamiennego i budowano huty żelaza, a także podejmowano próby wytopu cynku (wciąż mało znanej technologii).
Pierwsze udane próby przetopu cynku nastąpiły w 1792 r. w hucie szkła w Wesołej należącej do dóbr książąt pszczyńskich (dokonane przez Johanna Christiana Ruhberga). O ważności, a nawet przełomowości dla historii hutnictwa, świadczy szczególna ochrona tej nowej technologii (a autor tego wyczynu był określany przydomkiem „śląski Faust”). Technologia polegała na skropleniu jego stanu lotnego, przy równoczesnym wyeliminowaniu powietrza. Korzystano do tego z mufli (tj. komory szczelnie zamkniętej, z materiałów ogniotrwałych, np. gliny, stali, szamotu, ogrzewanej z zewnątrz), wzorowanej na szklarskich donicach. Mimo wielkiej tajemnicy, wkrótce szczegóły poznali inni przemysłowcy. I już w 1837 r. działało w okolicy aż 49 zakładów wtapiających ten metal. Z czasem wyłoniło się 4 największych producentów: książę Hohenlohe w Wełnowcu i hrabia Donnersmarck w Nowej Wsi oraz Śląskie Kopalnie i Cynkownie w Lipinach i koncern Georg von Giesche’s Erben (Towarzystwo Górnicze Spadkobierców Jerzego von Giesche) w Szopienicach (powstała tu w 1834 r. Huta cynku Wilhelmina, a potem w jej najbliższym sąsiedztwie budowano dalsze zakłady hutnicze m.in.: Uthemann, Bernhardi, Walter Croneck; na początku XX w. szopienicki kombinat hutniczy produkował niemal 25 tys. ton cynku i zatrudniał ponad 2100 osób).
Obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Zabudowania szybu Pułaski (Carmer) z lat 1903 – 1911, w stylu eklektycznym, z przewagą elementów secesyjnych i historyzujących, wg projektu berlińskich architektówː kuzynów Emila i Georga Zillmannów to pozostałość kopalni Wieczorek (dawniej Gische). Na terenie byłej kopalni znajdują się:
- cechownia i łaźnia: budynek 1-kondygnacyjny, murowany, na rzucie wydłużonego prostokąta, z dwuspadowym dachem oraz z charakterystyczną wieżą zegarową. Elewacja z dodatkiem cegły glazurowanej w kolorze zielonym, bogato dekorowana w formie płaskich lizen (płaski pionowy występ na elewacji), fryzów ceglanych (poziomych elementów belkowania), łuków, belkowania. We wnętrzu częściowo zachowane oryginalne wyposażenie;
- nadszybie z wieżą wyciągową: budynek 3-kondygnacyjny o konstrukcji stalowej wypełnionej cegłą, na rzucie zbliżonym do kwadratu, z dachem dwuspadowym. Centralnie w nadszybiu znajduje się stalowa wieża szybowa, o wys. 40 m – podwójna czterozastrzałowa (do jazdy ludzi i skip (tj. dużych skrzyń lub kubłów do wydobywania urobku, z automatycznym urządzeniem załadowczym i wyładowczym). Szyb z 1910 r., o głębokości 450 m;
- sortownia: 3-kondygnacyjny budynek w konstrukcji stalowej wypełnionej cegłą, powstały na planie zbliżonym do prostokąta, z dwuspadowym dachem. Wewnątrz zachowane zabytkowe wyposażenie;
- maszynownia i budynek przetwornic: budynki 1-kondygnacyjne, murowane (pierwszy na rzucie prostokąta, drugi trapezy). We wnętrzu zachowane maszyny wyciągowe Siemensa z 1906 r.;
- kuźnia i warsztat mechaniczny: budynek 1-kondygnacyjny, murowany, na rzucie wydłużonego prostokąta, z dachem mansardowym (od zachodu) i pulpitowym (od wschodu). Elewacja z dekoracyjnymi pasami, fryzami, płaskimi lizenami (….) i glazurowanymi cegłami. We wnętrzu częściowo zachowane oryginalne wyposażenie;
- stolarnia: murowany, 1-kondygnacyjny obiekt na rzucie prostokąta, z dachem dwuspadowym;
Obecnie teren kopalni jest przekształcany w Dzielnicę Nowych Technologii, tzw. HUB Gamingowo-Technologiczny, który będzie skupiał w jednym miejscu przedsiębiorców związanych z branżą e-sportu i gier komputerowych oraz firmy technologiczne.
Kopalnia Wieczorek (dawniej Giesche; lata 1945–1946 Janów) założona pod koniec XIX w. (1883 r.), jako efekt skupywania (od lat 30. XIX w.) kopalń i pól górniczych przez koncern Georg von Giesche’s Erben (Towarzystwo Górnicze Spadkobierców Jerzego von Giesche) – łącznie 11 kopalń (dokupiono: Abendroth, Agnes Amanda, Edwin, Elfriede, Giesche, Guter Albert, Auguste, Morgenroth, Teichmannshoffnung, Vitus, Wildsteinssegen).
Do kopalni należą: podwójny szyb wydobywczy Pułaski (Carmer), z 1903 – 1910, o głębokości 450 m oraz szyb wentylacyjno-zjazdowy Poniatowski (Nickisch), z 1904 – 1911, o głębokości 400 m. W pobliżu powstały osiedla robotnicze: najpierw Giszowiec (domy typu wiejskiego), potem Nikiszowiec (domy typu familoki), wg projektu berliński architektów, kuzynów Georga i Emila Zillmannów.
Słowo „cechownia” to spolszczona wersja niemieckiego określenia Zechenhaus (wymowa: Cechenhaus), oznaczającego „dom kopalniany”, czyli salę zborną/miejsce zbiórki górników przed i po pracy oraz modlitwy przed ołtarzem lub figurą świętej Barbary (patronki górników); zaś „zeche” to jedno z kilku słów oznaczających „kopalnię”.
Budowa osiedla została zapoczątkowana pod koniec XIX w., po przejęciu interesów górniczych przez Warszawskie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych w 1874 r., które nie tylko modernizowało kopalnie, ale i budowało obiekty dla robotników.
Rozbudowa osiedla toczyła się przez wiele lat, obejmując zarówno budynki mieszkalne, jak i budynki użyteczności publicznej, takie jak: szkoła, ochronka, dom ludowy, sala do zabaw i przedstawień teatralnych, biblioteka, gospoda z salą balową, bilardem i czytelnią, dom kąpielowy i szkoła gospodarstwa domowego dla dziewcząt, a także szpital.
Największym i najbardziej interesującym obiektem kompleksu jest gospoda z lat 1902-1903 w stylu zakopiańskim (obecnie to hotel i restauracja), według projektu znanych architektów warszawskich – Franciszka Lillpopa i Kazimierza Jankowskiego. Styl ten w czasie zaborów był rodzajem manifestacji patriotyzmu (rozsławiał go m.in. Stanisław Witkiewicz w latach 90. XIX w.).
Powstanie osiedla robotniczego wiązało się z przypadkowym odkryciem pokładów węgla kamiennego w 1814 r. w osadzie Ostrowy Górnicze (dawniej zwanej Niemce).
W Sosnowcu do dziś pozostało kilkadziesiąt różnego typu osiedli robotniczych, choć są one w różnym stanie zachowania.
Jedna z najpiękniejszych wież ciśnień na Górnym Śląsku i najstarsza w Gliwicach; zbudowana w 1894 r. w stylu neogotyckim (backsteingotik); ma kształt ceglanego walca, na rzucie koła o średnicy ok. 17,5 m; na kamiennym cokole; część górna zwieńczona jest 2-kondygnacyjnym ozdobnym arkadkowym fryzem z blankami i ceglanymi rozetami tworzącymi attykę oraz ze spłaszczonym stożkowym dachem z iglicą. Styl architektoniczny tej wieży nawiązuje jak najbardziej do średniowiecznej historii miasta Gliwic.
Obecnie jest własnością Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Gliwicach (PWiK); w planach jest rewitalizacja obiektu i stworzenie tam klubo-kawiarni na ok 150 osób przez wybranego dzierżawcę; zlokalizowana jest przy Stadionie Miejskim i w sąsiedztwie zbiornika wodnego z początku XX w., należącego do miasta.
Wspólna biblioteka dwóch uczelni: Uniwersytetu Ekonomicznego i Uniwersytetu Śląskiego. CINiBA jest tzw. biblioteką hybrydową umożliwiającą m.in. gromadzenie i udostępnianie równolegle wszystkich typów dokumentów, niezależnie od nośnika na jakim się znajdują. Biblioteka została uruchomiona w roku 2012.
Pełni również rolę miejsca wystaw, spotkań kulturalnych oraz konferencji naukowych.
Historyczny budynek z przełomu XIX w i XX w., rozbudowany w latach 2005 – 2007 o Centrum Nauki i Edukacji Muzycznej SYMFONIA. Zachował znakomitą, zrównoważoną relację pomiędzy „startym a nowym” czyli współczesne elementy, z dużym udziałem przeszkleń, harmonijne wpisują się w historyczną tkankę pierwotnego budynku.
Gmach w stylu neogotyckim, z lat 1899 – 1901 wg projektu Alberta Weissa; powstał dla Królewskiej Szkoły Rzemiosł Budowlanych (do 1922 r.), potem był siedzibą Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego i Sejmu Śląskiego (do 1929 r.), aż do powstania Państwowego Konserwatorium Muzycznego, będącego początkiem dzisiejszej uczelni.
Nagroda Marszałka Województwa Śląskiego w 2008 r. w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Publiczną, w dziedzinie modernizacja.
Budynek dawnego hotelu z przełomu XIX i XX w., położony przy ul. W. Korfantego 3, który od grudnia 1984 roku był siedziba Muzeum Śląskiego. Adaptacja 4-pietrowego budynku trwała do 1992 r., kiedy zostały udostępnione ostatnie sale ekspozycyjne.
Muzeum Śląskie posiada zbiór ponad 118 tys. eksponatów z różnych dziedzin sztuki, a także archeologii, etnografii, historii, fotografii, plastyki nieprofesjonalnej.
Obecna siedziba Muzeum Śląskiego znajduje się na terenie dawnej Kopalni Węgla Kamiennego „Katowice”.
Sztolnia Czarnego Pstrąga to fragment sztolni odwadniającej królewską kopalnię srebra, cynku i ołowiu Fryderyk z XIX w. wydrążoną w dolomitowej skale. Sztolnia miała zapobiegać napływowi wód do kopalń, co do dziś jest realizowane. Obiekt zlokalizowany w centralnej części Parku w Reptach (o pow. ok. 200 ha), z bardzo bogatym drzewostanem (w tym: buki, dęby, graby, jesiony, lipy).
Zwiedzanie podziemnego korytarza to rejs łodzią na odcinku 600 m.
Placówka wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO (jedyne takie miejsce w województwie śląskim, a jedno z 17 w Polsce), a wraz z podziemiami Zabytkowej Kopalni Srebra to pomnik historii (rozporządzenie Prezydenta RP z 14 kwietnia 2004 r.).
Obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Film z kopalni rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi: https://www.youtube.com/watch?v=Vo2EHCY3u0M
Podziemna trasa turystyczna w podziemiach kopalni kruszców srebronośnych, która została założona w triasowych dolomitach i wapieniach. Na terenie kopalni znajdują się: sala kinowa – konferencyjna i restauracja.
Od 2017 r. znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO (obejmując: podziemia tarnogórskie wraz z systemami odwadniania, infrastrukturą wodociągową i licznymi krajobrazami kulturowymi).
Pod koniec XV w. nastąpił napływ poszukiwaczy – kopaczy srebra i ołowiu (historia mówi, że prawdopodobnie chłop z osady Tarnowice Jan Rybka, orząc pole, odkrył pierwszą bryłę rudy w korzeniach powalonego drzewa). Wkrótce powstała osada górnicza i „gory”, czyli po staropolsku „kopalnie lub szyby wydobywcze”, stąd nazwa miasta Tarnowskie Góry.
Od XVI w. był tu jeden z najważniejszych ośrodków górnictwa rud srebra, cynku i ołowiu w tej części Europy. Pod koniec XVIII w. rozpoczęto wydobycie w państwowej kopani Fryderyk; w ciągu kilku stuleci na obecnych terenach miasta wydrążono ok. 20 tysięcy szybów, 150 km chodników i kilkadziesiąt kilometrów sztolni odwadniających.
Obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Wieża spadochronowa wysokości 35 metrów, która w latach 50. XX w. była wykorzystywana do początkowego szkolenia lotniczego i szkolenia skoczków spadochronowych. Obecnie obiekt jest pomnikiem poświęconym wszystkim obrońcom Katowic, poległym i zamordowanym przez Niemców w 1939. To jedyna zachowana wieża spadochronowa w Polsce.
W pierwszych dniach II wojny światowej harcerze Związku Harcerstwa Polskiego mieli stawić opór wkraczającym do miasta oddziałom Wehrmachtu.
Monumentalny niezwykle ciekawy gmach z 1929 r. Składa się z 4 głównych skrzydeł, wewnątrz z centralnie zlokalizowaną częścią sejmową (sala Sejmu Śląskiego na 140 osób). Budynek tworzą 4 wysokie piętra, niski parter i 2 piętra podziemne (ze schronem i skarbcem, chronionym przed podkopem basenem i podziemny tunel prowadzący na zewnątrz). Kubatura budynku to niemal 161,5 tys. m3, ponad 600 pomieszczeń i 1300 okien, łączna długość korytarzy ponad 6 km, a obwód korytarza na piętrze to ok. 400 m (jak bieżni lekkoatletycznej).
Najbardziej reprezentatywnym miejscem, przypominającym renesansowe dziedzińce z krużgankami, jest Westybul z dachem w kształcie kopuły z kasetonami z rozetami (z herbem Śląska jako dzielnicy Polski i 11 herbów miast, które w okresie międzywojennym wchodziły w skład Województwa Śląskiego). Unikatową atrakcją jest tzw. winda paciorkowa (duża rzadkość w Europie, a w Polsce tylko 2 -3 takie urządzenia).
Budowa gmachu Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego wiązała się z utworzeniem Województwa Śląskiego po podziale Górnego Śląska na część polską i niemiecką, w 1922 r. Ówcześnie województwo miało szeroką autonomię, w tym własny Sejm i Skarb Śląski. Już w 1923 r. rozpisano konkurs na projekt, a w 1929 r. gmach został poświęcony przez ks. bpa Arkadiusza Lisieckiego i przekazany przez ówczesnego Prezydenta II RP Ignacego Mościckiego.
Prócz funkcji urzędu, były tu siedziby innych instytucji publicznych (np. Muzeum Śląskie) i apartamenty mieszkalne dla wojewody i marszałka Sejmu (jedynym wojewodą zamieszkującym te pomieszczenia był Michał Grażyński). W czasie II wojny światowej była to siedziba władz niemieckiej jednostki administracyjnej.
Spodek: symbol – ikona Katowic, otwarty w 1971 r.; ówcześnie był największym i najnowocześniejszym obiektem widowiskowo-sportowy w Polsce. Budowę całego kompleksy rozpoczęto w 1964 r., potem przerwano na 1,5 roku z powodu obaw o błędy konstrukcyjne (których nie potwierdzono). Swoją zwyczajową nazwę zawdzięcza mieszkańcom, którym hala swoim kształtem przypominała UFO – dlatego nazwali ją Spodkiem.
Odbywały się tu liczne prestiżowe imprezy kulturalne (wystąpił tu Elton John, czy Tina Turner) i inne wydarzenia (jak 6 godzinne przemówienie Fidela Castro czy premiera Fiata 126p), a także i pokazy filmowe (wrażenia potęgował ogromny ekran).
Oprócz hali widowiskowo-sportowej to także: lodowisko, sala gimnastyczna i hotel z restauracją. Obecne to część Strefy Kultury Miasta Katowice (w sąsiedztwie znajdują się inne ikony Katowic: MCK, NOSPR, Muzeum Śląskie).
Idea utworzenia hali widowiskowo-sportowej w Katowicach (ówcześnie Stalinogrodzie) pojawiła się już w 1955 r. Jako początkową lokalizację wskazywano Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku. W 1959 r. SARP ogłosiło konkurs na projekt: zwycięzcą został zespół projektantów z Biura Studiów i Projektów Typowych Budownictwa Przemysłowego z Warszawy, reprezentowany przez architektów Macieja Gintowta i Macieja Krasińskiego (konstruktorem był Andrzej Żórawski, wg projektu dachu podobnie zawieszonego w warszawskim Supersamie). Po prezentacji projektu, decyzją ówczesnego wojewody i przy poparciu gen. Jerzego Ziętka wyznaczono lokalizacja w pobliżu ścisłego centrum, w miejscu dawnej hałdy hutniczej i terenach ze szkodami górniczymi.
W 2009 r. obiekt przeszedł gruntowny remont, zachowując jednak swój oryginalny charakter. Liczba miejsc siedzących dla widzów zwiększyła się o 2,5 tys. (obecnie to ponad 11 tys. osób).
Po raz pierwszy w Europie dla celów cywilnych zastosowano tu amerykański wojskowy system monitoringu „Praetorian” (oprócz standardowego przekazywania obrazu, łączy informacje z wielu kamer na jednym ekranie).
Zabudowania z początku XX w., będące pozostałością po kopalni Gliwice (Gliwitzer Grube), obejmują: cechownię z monumentalną wieżą ciśnień, łaźnię i maszynownię, wg projektu berlińskich architektów, kuzynów Emila i Georga Zillmannów.
Obecnie w maszynowni jest Oddział Odlewnictwa Artystycznego Muzeum w Gliwicach (multimedialna wystawa, prezentuje odlewy artystyczne i historię odlewnictwa w mieście).
Kopalnia Gliwice (dawniej Gliwitzer Grube) ma swoje początki w 1901 r., kiedy połączono 16 sąsiadujących ze sobą pól górniczych należących do Wiliama Suermondta i grupy przedsiębiorców z Nadrenii. Rozpoczęto od budowy biura, warsztatów, magazynów i pomieszczeń pracowniczych, a drążenie szybów nastąpiło 9 lat później. Pierwszy poziom wydobywczy, na głębokości 185 m, otwarto w 1911 r., a działalność zakończyła w 2000 r.
Słowo „cechownia” to spolszczona wersja niemieckiego określenia Zechenhaus (wymowa: Cechenhaus), oznaczającego „dom kopalniany”, czyli salę zborną/miejsce zbiórki górników przed i po pracy oraz modlitwy przed ołtarzem lub figurą świętej Barbary (patronki górników); zaś „zeche” to jedno z kilku słów oznaczających „kopalnię”.
Obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Starganiec to dawny staw, w czasach Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej zaadaptowany przez Hutę Baildon na ośrodek wodno-rekreacyjny dla pracowników. Tworzenie ośrodków rekreacyjnych dla pracowników przemysłu ciężkiego oraz mieszkańców dzisiejszej Metropolii było stałą praktyką zakładów pracy działających w XX wieku, czego przykładem są też m.in.: Nakło-Chechło w powiecie tarnogórskim, Dolina Górnika dla pracowników KWK Barbara w Chorzowie, Pogorie w Dąbrowie Górniczej, czy jezioro Paprocańskie.
Po przeprowadzonej przez Miasto Katowice modernizacji, w 2023 został oddany do użytkowania kompleks wypoczynkowy składający się z pomostu o części stałej i pływającej, nowych ścieżek i kładek nad wodą na przedłużeniu ścieżek, umocnione zostały brzegi, a cały teren został pozbawiony barier architektonicznych, dzięki czemu mogą z niego korzystać osoby o ograniczonej sprawności ruchowej.
Wokół Stargańca pojawiły się elementy małej architektury: altany, ławki, leżaki, stojaki na rowery, dodatkowo: toalety przenośne, hotele dla owadów, budki lęgowe dla ptaków, nowe drzewa: jabłonie, czereśnie, grusze i śliwy, boiska do siatkówki plażowej, strefa grillowa i strefa małej gastronomii (stanowiska dla foodtrucków). Całość jest oświetlona lampami solarnymi i zabezpieczona miejskim monitoringiem.
Hala poprodukcyjna 2-kondygnacyjna, z końca XIX w., będąca ówcześnie częścią największego na Górnym Śląsku (Obereisen). Dolna część pełni funkcję koncertową, a górna to przestrzeń wystawiennicza.
Obecnie to miejsce wydarzeń kulturalnych – koncertów, wystaw, warsztatów, pokazów filmowych. Dolna część hali pełni funkcję koncertową, górna głównie wystawienniczą.
Planowana jest rewitalizacja obiektu.
Koncern Obereisen założony został w 1887 r. przez niemieckiego przemysłowca Wilhelma Hegenscheidta (producenta z Westfalii innowacyjnych wyrobów typu liny stalowe i gwoździe produkowane na zimno) wraz ze swoim konkurentem, gliwickim przedsiębiorcą, Oscarem Caro.
Obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Siedziba muzeum powstała w 2015 r. na terenie nieczynnej kopalni węgla kamiennego Katowice (dawniej Ferdynand). Obiekt stanowi część Strefy Kultury Miasta Katowice (w sąsiedztwie znajdują się inne ikony Katowic: Spodek, NOSPR, MCK).
Koncepcja architektoniczna nawiązuje do przemysłowej historii Śląska i pierwotnej funkcji terenu, na którym stoi – dlatego większa część obiektu znajduje się pod ziemią, a na powierzchni są tylko przeszklone bryły i odrestaurowanie obiekty zabytkowe (głównie z XIX w.). Atrakcją jest wieża wyciągowa szybu Warszawa II o wysokości 40 m, do której dobudowano panoramiczną windę, pozwalającą zwiedzającym dotrzeć do górnej platformy, skąd rozciąga się widok na całe miasto. Budynek był licznie nagradzany.
Muzeum Śląskie zostało powołane uchwałą Sejmu Śląskiego w 1929 i działało do wybuchu II wojny światowej. Pierwszą stałą siedzibę wzniesiono w 1939 r. Był to jeden z najnowocześniejszych obiektów wystawienniczych w Europie w stylu modernistycznym. Niestety nigdy nie zafunkcjonował – tuż po wybuchu II wojny światowej został rozebrany przez Niemców (eksponaty udało się ocalić przechowując w magazynach Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, choć w wyniku walk frontowych, zarządu radzieckiego komisarza wojennego i szabrowników część zbiorów zniszczeniu i rozproszeniu).
Przez 33 lata siedziba Muzeum mieściła się w dawnym Grand Hotelu na Rynku w Katowicach (zbudowanym w 1984 r., wg projektu architekta Ignatza Gruenfelda).
Nagroda Grand Prix w 2014 r. Stowarzyszenia Architektów RP w konkursie Architektura Roku oraz nagroda Grand Prix Marszałka Województwa Śląskiego w 2015 r. w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Publiczną.
Wyróżnienie Marszałka Województwa Śląskiego w 2018 r. w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Publiczną („Rewitalizacja zabytkowych budynków Łaźni Głównej i Stolarni wraz z przyległym terenem dawnej kopalni Katowice i budową niezbędnej infrastruktury na potrzeby Muzeum Śląskiego w Katowicach”).
Obiekt znajduje się na Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Osiedle robotnicze dla górników kopalni Giesche, wybudowane w latach 1908-1918, z inicjatywy koncernu Georg von Giesche’s Erben (Towarzystwo Górnicze Spadkobierców Jerzego von Giesche), według projektu berlińskich architektów, kuzynów Emila i Georga Zillmannów. Powstawało, kiedy brakowało już miejsca na osiedlu Giszowiec. Zbudowano je na powierzchni 20 ha, gdzie docelowo miało zamieszkać ok. 5000 robotników i urzędników. Powstało 9 budynków 3-kondygnacyjnych, tworzących czworoboki z wewnętrznymi dziedzińcami (dawniej zlokalizowane były w tym miejscu chlewiki, komórki i piece do wypieku chleba), połączone przewiązkami. Detale architektoniczne są urozmaicone i zdobią wszystkie obiekty. Całość tworzy charakter zwartej, kwartałowej zabudowy o charakterze miejskim, z centralnym punktem, czyli placem Wyzwolenia i monumentalnym kościołem p.w. Św. Anny, a także zlokalizowanymi ówcześnie budynkami usługowymi, takimi jak: sklepy (tzw. konzumy), restauracja, posterunek policji, szkoła, pralnia z suszarnią i łaźnią.
Na terenie osiedla są dwa urokliwe i stylowe miejsca, choć utrzymane w różnym klimacie. Pierwsze to piekarnia z długoletnią tradycją z rozwiniętą częścią gastronomiczną i cukierniczą, z wnętrzem przypominającym dawną izbę kuchenną ze „starymi” meblami i tzw. byfyjem (bufetem), zlokalizowana w urokliwych podcieniach przy rynku. Drugie to restauracja Prohibicja, utrzymana nieco w klimacie industrialnym, ale i retro, zlokalizowana w jednym z familoków, gdzie menu łączy tradycję z nowoczesnością.
Nazwa osiedla pochodzi od nazwy szybu Nickischschacht (potem Poniatowski), z początku XX w., co upamiętniało barona Nickisch von Rosenegk (członka rady nadzorczej ówczesnego właściciela tych terenów koncernu Georg von Giesche’s Erben (Towarzystwo Górnicze Spadkobierców Jerzego von Giesche).
Dziś Nikiszowiec staje się coraz popularniejszy, zarówno do zamieszkania, jak i dla turystów. Jego niewątpliwą zaletą jest zachowany cały układ urbanistyczny, oddający klimat czasów powstania osiedla. Zabudowa wpisana do rejestru zabytków, a w 2011 r. została uznane za pomnik historii (na mocy Rozporządzenia Prezydenta RP).
Obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
W zabudowaniach Nikiszowca Muzeum Historii Katowic stworzyło ciekawą ekspozycję o na pozór prozaicznej tematyce: mydło i prani – jest ona dostępna w wersji wirtualnej pod adresem: https://my.matterport.com/show/?m=bisibUnfTk6
Osiedle robotnicze dla górników kopalni Giesche, wybudowane w latach 1906-1910, na zlecenie dyrektora spółki Antona Uthemanna, wg projektu berlińskich architektów, kuzynów Emila i Georga Zillmannów. Zbudowane na parceli 800 m x 1200 m, obejmowało 2-, 3-, 4-rodzinne domy z ogródkami, wzorowane na górnośląskiej chacie wiejskiej oraz budynki handlowe i usługowe, w tym: osiedlowa pralnia z 32 stanowiskami pralniczymi wraz z łaźnią (co było wtedy bardzo nowoczesnym rozwiązaniem). Centralnym punktem był Plac pod Lipami i efektowny budynek Karczmy Śląskie.
Zabudowa objęta ochroną konserwatorską.
Osiedle, zlokalizowane na skraju lasu, nawiązywało do koncepcji urbanistycznej miasta ogrodów (jej twórcą był angielski urbanista Sir Ebenezer Howard). Niestety w okresie PRL, w 1969 r. wyburzono ok. 2/3 tego założenia, przy okazji budowy wieżowców mieszkalnych.
Obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Placówka przedstawia historię rozwoju hutnictwa cynku na Górnym Śląsku w poprzemysłowej przestrzeni wystawienniczej o powierzchni ponad 5000 m2, w halach dawnej walcowni cynku. Podstawą ekspozycji jest unikatowy ciąg technologiczny do produkcji blach cynkowych, który tworzą m.in. piece do topienia, piec grzewczy do płyt cynkowych, karuzela odlewnicza, walcarki wstępne i wykańczające oraz nożyce do cięcia blach. Znajduje się tu również zespół 4 oryginalnych maszyn parowych w przeszłości napędzających urządzenia w walcowni.
W muzeum znajduje się także jedna z największych i najbardziej wszechstronnych kolekcji w Polsce zabytkowych motocykli Harley-Davidson i Indian. Modele pochodzą z lat 1920 – 1986, są odrestaurowane i sprawne technicznie (w czasie cyklicznie organizowanych „Rozruchów Maszyn” pojazdy są uruchamiane i prezentowane zwiedzającym). Od 2016 r. można oglądać kolekcję zabytkowych spalinowych silników stacjonarnych Jacoba Pepinga – ponad 50 silników wyprodukowanych przez cały XX w. (prezentuje to historię rozwoju napędu spalinowego). Znajdują się tu również niewielkie silniki warsztatowe do napędzania m.in. tokarek i pił oraz potężne 12- cylindrowe silniki umożliwiające napędzanie dużych zespołów maszyn i okrętów.
Przełom XVIII w. i XIX w. to intensywna industrializacja i urbanizacja Górnego Śląska w związku z lokalnie występującymi zasobami naturalnymi. Zachodzące przemiany gospodarcze w krótkim czasie przekształciły rolniczy region w jeden z największych ośrodków przemysłowych Europy, funkcjonujący aż do przełomu lat 80. i 90. XX w.
Licznie powstawały tu kopalnie: najpierw galmanu (wykorzystywanego do wyrobu mosiądzu), potem węgla kamiennego i budowano huty żelaza, a także podejmowano próby wytopu cynku (wciąż mało znanej technologii).
Pierwsze udane próby przetopu cynku nastąpiły w 1792 r. w hucie szkła w Wesołej należącej do dóbr książąt pszczyńskich (dokonane przez Johanna Christiana Ruhberga). O ważności, a nawet przełomowości dla historii hutnictwa, świadczy szczególna ochrona tej nowej technologii (a autor tego wyczynu był określany przydomkiem „śląski Faust”). Technologia polegała na skropleniu jego stanu lotnego, przy równoczesnym wyeliminowaniu powietrza. Korzystano do tego z mufli (tj. komory szczelnie zamkniętej, z materiałów ogniotrwałych, np. gliny, stali, szamotu, ogrzewanej z zewnątrz), wzorowanej na szklarskich donicach. Mimo wielkiej tajemnicy, wkrótce szczegóły poznali inni przemysłowcy. I już w 1837 r. działało w okolicy aż 49 zakładów wtapiających ten metal. Z czasem wyłoniło się 4 największych producentów: książę Hohenlohe w Wełnowcu i hrabia Donnersmarck w Nowej Wsi oraz Śląskie Kopalnie i Cynkownie w Lipinach i koncern Georg von Giesche’s Erben (Towarzystwo Górnicze Spadkobierców Jerzego von Giesche). W Szopienicach (powstała tu w 1834 r. Huta cynku Wilhelmina, a potem w jej najbliższym sąsiedztwie budowano dalsze zakłady hutnicze m.in.: Uthemann, Bernhardi, Walter Croneck. Na początku XX w. szopienicki kombinat hutniczy produkował niemal 25 t. ton cynku i zatrudniał ponad 2100 osób).
Obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Fabryka Porcelany, inaczej Park Przemysłowo-Technologiczny Porcelana Śląska „Park”, mieści się przy ul. Porcelanowej 23 w Katowicach, na byłych terenach przemysłowych. Fabryka Porcelany stanowi unikatowy kompleks budynków pochodzących z przełomu XIX i XX wieku. Pełniły one wówczas funkcję fabryki pasz, która w latach 1923-25 została przebudowana na fabrykę „Porcelana Giesche”. W 1952 r. zmieniono nazwę zakładów i znak fabryczny na „Bogucice”. Dziś przestrzeń Fabryki to miejsce spotkań, koncertów, ciekawych wydarzeń kulturalnych. Znajduje się w niej również salon z porcelaną Bogucice a także galeria i fabryka, która produkuje kolekcjonerskie i okolicznościowe serie porcelany. Prace rewitalizacyjne dawnej fabryki porcelany rozpoczęto z inicjatywy Fundacji Giesche. Obiekt jest ponadto najbardziej multifunkcyjnym miejscem w regionie, gdyż swoje siedziby mają tutaj głównie firmy branż kreatywnych i IT. Na jej terenie znajdują butiki projektantów mody i wyposażeniem wnętrz, restauracje, klub muzyczny, klub fitness, kliniki medyczne oraz strefa kreatywności dla dzieci „Bajka Pana Kleksa”.
W ramach kompleksu Fabryki Porcelany, wpisanego jako całość do gminnej ewidencji zabytków, znajdują się bardzo cenne obiekty architektury poprzemysłowej, m.in. budynki starej piecowni, malarni czy wzorcowni służących przez blisko 100 lat do produkcji porcelany, a także tak charakterystyczne dla górnośląskiego krajobrazu wieża wodna i komin.
Wieża antenowa o wys. 11 m., z drewna modrzewiowego, skręconego mosiężnymi śrubami. Do dziś to najwyższa drewniana budowla w Europie. Jej historia związana jest z tzw. prowokacją gliwicką (31 sierpnia 1939 r.). Był to napad siedmioosobowego oddziału niemieckiego ucharakteryzowanego na powstańców śląskich na budynek przy ul. Tarnogórskiej, w celu obciążenia Polski odpowiedzialnością za wybuch II wojny światowej i usprawiedliwienie jej rozpoczęcia przez Niemców (jako tzw. obrona konieczna). Po sterroryzowaniu obsługi, napastnicy usiłowali odczytać po polsku odezwę, zapowiadającą polską ofensywę i wzywającą do powstania. Wygłoszono tylko początek komunikatu, a treść nie zyskała dużego zasięgu, gdyż właściwy sprzęt nagłaśniający był w innym miejscu. Zostało to potwierdzone w zeznaniach złożonych na procesie norymberskim przez dowodzącego akcją – Alfreda Helmuta Naujocksa (funkcjonariusza służby bezpieczeństwa SD i oficera SS).
W 2017 r. została wpisana na listę Pomników Historii, na której znajdują się obiekty o szczególnych wartościach materialnych i niematerialnych dla dziedzictwa kulturowego Polski.
Obecnie otoczenie wieży jest dostępne dla odwiedzających, a sama wieża wciąż służy celom komunikacyjnym jako maszt dla kilkudziesięciu różnych anten.
Gliwice w 1939 r. były miastem przygranicznym (za rogatkami przebiegała granica z Polską). W celu szerzenia propagandowego przekazu o niemieckiej roli Gliwic, w 1935 r. oddano do użytku stację nadajnika (Gleiwitzer Sender) przy ul. Tarnogórskiej i umieszczono pionową antenę na wieży. Radiostacja służyła do retransmisji programu rozgłośni wrocławskiej, czyli Reichssender Breslau (audycje słyszalne były po obu stronach granicy Górnego Śląska, a nocą (gdy emisja sygnału była lepsza) także w całej Europie, części Azji, a nawet Ameryce Północnej.
Napad na radiostację gliwicką (kryptonim „Tannenberg”) stanowił fragment szerzej zakrojonej akcji, obejmującej ciąg granicznych prowokacji – podobne napady na niemiecki posterunek celny w Stodołach (Hochlinden) i leśniczówkę w Byczynie (Pitschen) i symulowane zamachy na niemieckie instytucje i symbole w województwie śląskim, na polskim Pomorzu i w Wielkopolsce, a w Katowicach agenci SD podłożyli bombę pod gmachem drukarni „Kattowitzer Zeitung”, czołowego niemieckiego dziennika w województwie śląskim.
Nagroda Marszałka Województwa Śląskiego w 2010 r. w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Publiczną, w kategorii urbanistyka.
Obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Szyb jest największą prywatna galeria sztuki w Polsce, o powierzchni wystawienniczej ponad 2500 m². Zlokalizowana jest w budynku Szybu Wilson (dawniej Richthofen i Hulda), wg projektu berlińskich architektów, kuzynów Emila i Georga Zillmannów.
Galeria została otwarta w 2001 r. w zrewitalizowanym budynku cechowni i łaźni szybów Wilson Kopalni Wieczorek. Galeria stanowi połączenie postindustrialnej przeszłości ze współczesnością.
Galeria kojarzy się z tzw. Grupą Janowską (oficjalna nazwa: Koło Malarzy Nieprofesjonalnych); to malarze amatorzy, wywodzący się ze środowiska robotniczego, zwykle górniczego; To fenomen i unikatowe zjawisko w kulturze; historia grupy sięga lat 30. XX w.; została założona przez Teofila Ociepkę, zafascynowanego (uznany był, obok krynickiego Nikifora, za najbardziej znanego polskiego „prymitywistę”). Po II wojnie światowej twórcy gromadzili się w Zakładowym Domu Kultury Kopalni Wieczorek, założonym przez Ottona Klimczoka. Galeria posiada unikalną własną kolekcję sztuki współczesnej, w tym właśnie starej Grupy Janowskiej i współczesnych artystów naiwnych. A jednym z najważniejszych cyklicznych wydarzeń jest Art Naif Festiwal, prezentujący prace artystów naiwnych z całego świata. Galeria bywa też udostępniana na koncerty, festiwale, bale, spektakle, konferencje, a także jest miejscem realizacji zdjęć filmowych, teledysków, artystycznych sesji zdjęciowych, pokazów mody, itp.
Nazwa szybu, nadana w 1935 r., pochodzi od nazwiska prezydenta Stanów Zjednoczonych. Po wojnie szyb należał do Kopalni Wieczorek. W 1995 r. szyb zamknięto, a od 1998 r. rozpoczął się proces jego adaptacji na galerię sztuki współczesnej, przez podmiot prywatny.
Szyb służy do udostępnienia złoża i wentylacji kopalni. Nierzadko tworzy zespół kilku budynków; najbardziej charakterystyczna i widoczna na powierzchni jest wieża szybowa (nadszybie i zrąb). Różne są rodzaje szybów. Ze względu na zróżnicowane funkcje mamy szyby: skipowy (do wywozu urobku), wentylacyjny (wdechowy i wydechowy), podsadzkowy, materiałowy, zjazdowy, a ze względu na położenie wyróżniamy szyby: główny (w centralnej części obszaru górniczego i peryferyjny/pomocniczy (przy granicach obszaru górniczego). Elementy szybu to:
- nadszybie;
- rura szybowa (odcinek między nadszybiem a rząpiem, podzielony na przedziały o różnym przeznaczeniu);
- podszybie (na kolejnych poziomach kopalni bezpośrednio przylegające do szybu);
- rząpia (dolna część szybu, leżąca poniżej najgłębszego poziomu wydobywczego).
Obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Placówka zlokalizowana w budynku przepompowni z początku XX w., na terenie Centralnej Oczyszczalni Ścieków. Znajdują się tu zabytkowe urządzenia techniki sanitarnej, takie jak: zastawki, pompy i kompresory.
Obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Filia Muzeum w Gliwicach eksponuje zbiór odlewów artystycznych z brązu i żeliwa; mieści się w dawnej maszynowni kopalni Gliwice.
Początki kopalni Gliwice (Gliwitzer Grube) sięgają 1901 r. (gdy połączono 16 pól górniczych należących do Wiliama Suermondta i kilkunastu przedsiębiorców z Nadrenii), a działała w latach 1912 – 2000.
Zwiedzanie filii Muzeum jest bezpłatne dla wszystkich w soboty [stan na lipiec 2023].
Podziemno-naziemny kompleks pogórniczy udostępniony do zwiedzania, powstały w oparciu o jedną z najstarszych kopalń węgla kamiennego Górnego Śląska. Stanowi prawdziwy pomnik przemysłowej historii tego obszaru, a jednocześnie niepowtarzalną atrakcję turystyczną w skali Europy. Zabrzański odcinek, o długość ok. 2,5 km, został udostępniony turystom (całkowita długość to ponad 14 km: od wylotu w centrum Zabrza do dawnej kopalni Król w Chorzowie – szyb Krug – nieistniejący od 2015 r.).
Z obiektem tym wiąże się Łaźnia Łańcuszkowa, od której rozpoczyna się zwiedzanie kompleksu.
Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna jest wybitnym dziełem inżynierskim, które świadczy o rozwoju techniki w I poł. XIX w. (jednym z ówczesnych wyzwań było drążenie chodnika z dwóch przeciwległych kierunków i konieczności zachowania spływu wody). Jej początki sięgają XVIII w. kiedy odkryto złoża węgla kamiennego i trzeba było usuwać wodę napływającą do wyrobisk. Przed pojawieniem się pierwszych maszyn parowych czerpano ją do beczek wyciąganych kołowrotami lub kieratami konnymi, albo stosowano pompy poruszane kieratami. Wysokie koszty odwadniania kopalni i transportu węgla wymusiły potrzebę innowacyjnego systemu odwadniająco-transportowego.
Budowa sztolni trwała 64 lata (1799 – 1863 r.) i nastąpiła z inicjatywy hrabiego Friedricha Wilhelma von Redena, który podpatrzył to rozwiązanie podczas swojego pobytu w Anglii. Stając się najdłuższą hydrotechniczną budowlą podziemną związaną z górnictwem węgla kamiennego w Europie. Umożliwiała odwodnienie 2 kopalń państwowych i ok. 20 kopalń prywatnych oraz udostępniała coraz głębsze pokłady węgla do eksploatacji; stanowiła też fragment drogi wodnej łączącej Górny Śląsk z portami Europy Zachodniej, poprzez Kanał Kłodnicki, którego początkiem był wylot ze sztolni.
Obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.